-
1 κατ-έδω
-
2 ἐγ-κατ-οικο-δομέω
ἐγ-κατ-οικο-δομέω, 1) darin, darauf erbauen; φρούρια ἐπὶ τῶν κρατερῶν Thuc. 3, 18. – 2) in ein Gebäude einschließen; εἰς ἔρημον οἶκον Aesch. 1, 182, u. Sp.; Plut. Aemil. 8, vom Getreide. – Uebertr, ἀὴρ ἐν τοῖς ὠσὶν ἐγκατῳκοδόμηται Arist. anim. 2, 8.
-
3 οἶκος
οἶκος, ου, ὁ (Hom.+)① houseⓐ lit.α. a dwelling Lk 11:17 (cp. πίπτω 1bβ); 12:39; 14:23 (unless οἶκ. means dining room here as Phryn. Com. [V B.C.] 66 Kock; X., Symp. 2, 18; Athen. 12, 54a); Ac 2:2; (w. ἀγροί, κτήματα) Hs 1:9. εἰς τὸν οἶκόν τινος into or to someone’s house (Judg 18:26) ἀπέρχεσθαι Mt 9:7; Mk 7:30; Lk 1:23; 5:25; εἰσέρχεσθαι Lk 1:40; 7:36; 8:41; Ac 11:12; 16:15b; ἔρχεσθαι Mk 5:38; καταβαίνειν Lk 18:14; πορεύεσθαι 5:24; ὑπάγειν Mt 9:6; Mk 2:11; 5:19; ὑποστρέφειν Lk 1:56; 8:39.—κατοικεῖν εἰς τὸν οἶκόν τινος live in someone’s house Hm 4, 4, 3; Hs 9, 1, 3. οἱ εἰς τὸν οἶκόν μου the members of my household Lk 9:61. εἰς τὸν … οἶκον ἐγένετο χαρά AcPl Ha 6, 2.—εἰς τὸν οἶκον into the house; home: ἀνάγειν Ac 16:34. ἀπέρχεσθαι Hs 9, 11, 2. ἔρχεσθαι Lk 15:6. ὑπάγειν Hs 9, 11, 6. ὑποστρέφειν Lk 7:10.—εἰς τὸν οἶκον (w. ὐποδέχεσθαι) Lk 10:38 v.l. (s. οἰκία 1a).—εἰς οἶκόν τινος to someone’s house/home Mk 8:3, 26. εἰς οἶκόν τινος τῶν ἀρχόντων Lk 14:1 (on the absence of the art. s. B-D-F §259, 1; Rob. 792).—εἰς οἶκον home (Aeschyl., Soph.; Diod S 4, 2, 1): εἰσέρχεσθαι Mk 7:17; 9:28. ἔρχεσθαι 3:20.—ἐκ τοῦ οἴκου ἐκείνου Ac 19:16.—ἐν τῷ οἴκῳ τινός in someone’s house Ac 7:20; 10:30; 11:13; Hs 6, 1, 1.—ἐν τῷ οἴκῳ in the house, at home J 11:20; Hv 5:1.—ἐν οἴκῳ at home (Strabo 13, 1, 38; UPZ 59, 5 [168 B.C.]; 74, 6; POxy 531, 3 [II A.D.]; 1 Km 19:9) Mk 2:1 (Goodsp., Probs. 52); 1 Cor 11:34; 14:35.—κατὰ τοὺς οἴκους εἰσπορεύεσθαι enter house after house Ac 8:3. κατʼ οἴκους (opp. δημοσίᾳ) from house to house i.e. in private 20:20. In the sing. κατʼ οἶκον (opp. ἐν τῷ ἱερῷ) in the various private homes (Jos., Ant. 4, 74; 163.—Diod S 17, 28, 4 κατʼ οἰκίαν ἀπολαύσαντες τῶν βρωτῶν=having enjoyed the food in their individual homes) 2:46; 5:42. ἡ κατʼ οἶκόν τινος ἐκκλησία the church in someone’s house Ro 16:5; 1 Cor 16:19; Col 4:15; Phlm 2 (s. ἐκκλησία 3bα; EJudge, The Social Pattern of Christian Groups in the First Century ’60; LWhite, House Churches: OEANE III 118–21 [lit.]). τὰ κατὰ τὸν οἶκον household affairs (Lucian, Abdic. 22) 1 Cl 1:3.β. house of any large building οἶκος τοῦ βασιλέως the king’s palace (Ael. Aristid. 32, 12 K.=12 p. 138 D.; 2 Km 11:8; 15:35; 3 Km 7:31; Jos., Ant. 9, 102) Mt 11:8. οἶκος ἐμπορίου (s. ἐμπόριον) J 2:16b. οἶκος προσευχῆς house of prayer Mt 21:13; Mk 11:17; Lk 19:46 (all three Is 56:7). οἶκ. φυλακῆς prison-house 14:7 (Is 42:7).—Esp. of God’s house (Herodas 1, 26 οἶκος τῆς θεοῦ [of Aphrodite]; IKosPH 8, 4 οἶκος τῶν θεῶν.—οἶκ. in ref. to temples as early as Eur., Phoen. 1372; Hdt. 8, 143; Pla., Phdr. 24e; ins [cp. SIG ind. IV οἶκος d; Thieme 31]; UPZ 79, 4 [II B.C.] ἐν τῷ οἴκῳ τῷ Ἄμμωνος; POxy 1380, 3 [II A.D.]; LXX; New Docs 1, 6f; 31; 139) οἶκος τοῦ θεοῦ (Jos., Bell. 4, 281) Mt 12:4; Mk 2:26; Lk 6:4. Of the temple in Jerusalem (3 Km 7:31 ὁ οἶκος κυρίου; Just., D. 86, 6 al.) ὁ οἶκός μου Mt 21:13; Mk 11:17; Lk 19:46 (all three Is 56:7). ὁ οἶκ. τοῦ πατρός μου J 2:16a; cp. Ac 7:47, 49 (Is 66:1). Specif. of the temple building (Eupolem.: 723 fgm 2, 12 Jac. [in Eus., PE 9, 34, 14]; EpArist 88; 101) μεταξὺ τοῦ θυσιαστηρίου καὶ τοῦ οἴκου between the altar and the temple building Lk 11:51. Of the heavenly sanctuary, in which Christ functions as high priest Hb 10:21 (sense bα is preferred by some here).γ. in a wider sense οἶκ. occasionally amounts to city (cp. the note on POxy 126, 4.—Jer 22:5; 12:7; TestLevi 10, 5 οἶκος … Ἰερους. κληθήσεται) Mt 23:38; Lk 13:35.ⓑ fig. (Philo, Cher. 52 ὦ ψυχή, δέον ἐν οἴκῳ θεοῦ παρθενεύεσθαι al.)α. of the Christian community as the spiritual temple of God ὡς λίθοι ζῶντες οἰκοδομεῖσθε οἶκος πνευματικός as living stones let yourselves be built up into a spiritual house 1 Pt 2:5 (ESelwyn, 1 Pt ’46, 286–91; JHElliott (s. end) 200–208). The tower, which Hermas uses as a symbol of the Christian community, is also called ὁ οἶκ. τοῦ θεοῦ: ἀποβάλλεσθαι ἀπὸ τοῦ οἴκ. τοῦ θ. Hs 9, 13, 9. Opp. εἰσέρχεσθαι εἰς τὸν οἶκ. τοῦ θεοῦ Hs 9, 14, 1.—The foll. pass. are more difficult to classify; mng. 2 (the Christians as God’s family) is poss.: ὁ οἶκ. τοῦ θεοῦ 1 Pt 4:17; ἐν οἴκῳ θεοῦ ἀναστρέφεσθαι ἥτις ἐστὶν ἐκκλησία θεοῦ ζῶντος 1 Ti 3:15.β. dwelling, habitation, of the human body (Just., D. 40, 1 τὸ πλάσμα … οἶκ. ἐγένετο τοῦ ἐμφυσήματος; Mel., P. 55, 402 τοῦ σαρκίνου οἴκου; Lucian, Gall. 17) as a habitation of hostile spirits Mt 12:44; Lk 11:24. Corresp. the gentiles are called an οἶκ. δαιμονίων 16:7.② household, family (Hom. et al.; Artem. 2, 68 p. 161, 11 μετὰ ὅλου τοῦ οἴκου; Ath. 3, 2 τὸν ὑμέτερον οἶκον) Lk 10:5; 19:9; Ac 10:2; 11:14; 16:31; 18:8. ὅλους οἴκους ἀνατρέπειν ruin whole families Tit 1:11 (cp. Gen 47:12 πᾶς ὁ οἶκος=‘the whole household’). ὁ Στεφανᾶ οἶκ. Stephanas and his family 1 Cor 1:16; ὁ Ὀνησιφόρου οἶκ. 2 Ti 1:16; 4:19. ὁ οἶκ. Ταουί̈ας ISm 13:2. Esp. freq. in Hermas: τὰ ἁμαρτήματα ὅλου τοῦ οἴκου σου the sins of your whole family Hv 1, 1, 9; cp. 1, 3, 1; 2, 3, 1; Hs 7:2. … σε καὶ τὸν οἶκ. σου v 1, 3, 2; cp. m 2:7; 5, 1, 7; Hs 7:5ff. W. τέκνα m 12, 3, 6; Hs 5, 3, 9. Cp. 1 Ti 3:4, 12 (on the subj. matter, Ocellus Luc. 47 τοὺς ἰδίους οἴκους κατὰ τρόπον οἰκονομήσουσι; Letter 58 of Apollonius of Tyana [Philostrat. I 362, 3]). ἡ τοῦ Ἐπιτρόπου σὺν ὅλῳ τῷ οἴκῳ αὐτῆς καὶ τῶν τέκνων the (widow) of Epitropus together with all her household and that of her children IPol 8:2 (Sb 7912 [ins 136 A.D.] σὺν τῷ παντὶ οἴκῳ). ἀσπάζομαι τοὺς οἴκους τῶν ἀδελφῶν μου σὺν γυναιξὶ καὶ τέκνοις I greet the households of my brothers (in the faith), including their wives and children ISm 13:1. In a passage showing the influence of Num 12:7, Hb 3:2–6 contrasts the οἶκος of which Moses was a member and the οἶκος over which Christ presides (cp. SIG 22, 16f οἶκος βασιλέως; Thu 1, 129, 3 Xerxes to one ἐν ἡμετέρῳ οἴκῳ; sim. οἶκος of Augustus IGR I, 1109 [4 B.C.], cp. IV, 39b, 26 [27 B.C.]; s. MFlory, TAPA 126, ’96, 292 n. 20). Hence the words of vs. 6 οὗ (i.e. Χριστοῦ) οἶκός ἐσμεν ἡμεῖς whose household we are.—On Christians as God’s family s. also 1bα above. τοῦ ἰδίου οἴκ. προστῆναι manage one’s own household 1 Ti 3:4f; cp. vs. 12 and 5:4.—On management of an οἶκος s. X., Oeconomicus. On the general topic of family MRaepsaet-Charlier, La femme, la famille, la parenté à Rome: L’Antiquité Classique 62, ’93, 247–53.③ a whole clan or tribe of people descended fr. a common ancestor, house=descendants, nation, transf. sense fr. that of a single family (Appian, Bell. Civ. 2, 127 §531 οἴκοι μεγάλοι=famous families [of Caesar’s assassins]; Dionys. Byz. 53 p. 23, 1; LXX; Jos., Ant. 2, 202; 8, 111; SibOr 3, 167) ὁ οἶκ. Δαυίδ (3 Km 12:19; 13:2) Lk 1:27, 69 (on the probability of Semitic inscriptional evidence for the phrase ‘house of David’ s. articles pro and con in Bar 20/2, ’94, 26–39; 20/3, ’94, 30–37; 20/4, ’94, 54f; 20/6, ’94, 47; 21/2, ’95, 78f). ἐξ οἴκου καὶ πατριᾶς Δ. 2:4.—οἶκ. Ἰσραήλ Mt 10:6; 15:24; Ac 2:36; 7:42 (Am 5:25); Hb 8:10 (Jer 38:33); 1 Cl 8:3 (quot. of unknown orig.). AcPlCor 2:10. πᾶς οἶκ. Ἰσραήλ GJs 7:3 (Jer 9:25). ὁ οἶκ. Ἰς. combined w. ὁ οἶκ. Ἰούδα Hb 8:8 (Jer 38:31). οἶκ. Ἰακώβ (Ex 19:3; Is 2:5; Just., A I, 53, 4;, D. 135, 6) Lk 1:33; Ac 7:46. οἶκ. τοῦ Ἀμαλήκ 12:9.④ a house and what is in it, property, possessions, estate (Hom. et al.; s. also Hdt. 3, 53; Isaeus 7, 42; Pla., Lach. 185a; X., Oec. 1, 5; Demetr.: 722 Fgm. 1, 15 Jac.; Jos., Bell. 6, 282; Just., D. 139, 4) ἐπʼ Αἴγυπτον καὶ ὅλον τὸν οἶκον αὐτοῦ over Egypt and over all his estate Ac 7:10 (cp. Gen 41:40; Artem. 4, 61 προέστη τοῦ παντὸς οἴκου).—S. the lit. on infant baptism, e.g. GDelling, Zur Taufe von ‘Häusern’ im Urchrist., NovT 7, ’65, 285–311=Studien zum NT ’70, 288–310.—JHElliott, A Home for the Homeless ’81. B. 133; 458. Schmidt, Syn. II 508–26. DELG. M-M. EDNT. TW. Sv. -
4 οἶκος
οἶκος, ὁ,A house, not only of built houses, but of any dwelling-place, as that of Achilles at Troy (v. κλισία), Il.24.471, 572, cf. S.Aj.65 ; of the Cyclops' cave, Od.9.478 ; of a tent, LXXGe.31.33 ; οἶκον ἱκάνεται is coming home, Od.23.7 ; εἰς or , S.Ph. 240 ;πρὸς οἶκον A.Ag. 867
, S.OT 1491, etc. ;κατ' οἶκον Id.El. 929
, etc. ;κατ' οἶκον ἐν δόμοις Id.Tr. 689
; οἱ κατ' οἶκον ib. 934 ;αἱ κατ' οἶκον κακοπραγίαι Th.2.60
; ;ἐν οἴκῳ καθεύδειν Antipho 2.1.4
,8 ;οἱ ἐν οἴκῳ PCair.Zen.93.10
(iii B.C.); ἐξ οἴκου ἀποδημεῖν ib.44.23 (iii B.C.) ; ἐπ' οἴκου ἀποχωρῆσαι go home wards, Th.1.87, cf. 30, 108,2.31, etc. ; ἀπ' οἴκου from home, Id.1.99, etc. ; cf. οἰκία.2 room, chamber, Od.1.356, 19.514, 598 ;οἶ. θερμός Dsc.2.164
; dining-hall,ἑπτάκλινος οἶ. Phryn.
Com.66, X.Smp.2.18; room in a temple, IG42(1).110A27, al.(Epid., pl.): pl. οἶκοι freq., = a single house, Od.24.417, A.Pers. 230, 524, etc.; κλαυθμῶν τῶν ἐξ οἴκων domestic griefs, Id.Ag. 1554 (anap.); ; ἐς or πρὸς οἴκους, Id.Ph. 311, 383 ; κατ' οἴκους at home, within, Hdt.3.79, S.Aj.65, Mnesim.4.52.3 of public buildings, meeting-house, hall,οἶ. Κηρύκων IG22.1672.24
; Δεκελειῶν ib. 1237.33 ; of treasuries at Delos, JHS25.310, al., cf. Hsch. s.v. θησαυρός ; ἐγκριτήριοι οἶ., v. ἐγκριτήριος ; temple, IG 4.1580 ([place name] Aegina), Hdt.8.143, E.Ph. 1373, Ar.Nu. 600 ;οἶ. τεμένιος ἱερός SIG987.3
, cf. 25 (Chios, iv B.C.) ;ἐν τῷ οἴ. τοῦ Ἄμμωνος UPZ79.4
(ii B.C.) ;ὁ οἶ. [τοῦ θεοῦ] Ev.Matt.21.13
, al. ; of a funerary monument, BCH2.610 ([place name] Cibyra), 18.11 ([place name] Magnesia) ; ἀΐδιοι οἶ., i.e. tombs, D.S.1.51.5 Astrol., domicile of a planet, PLond.1.98r.12, al.(i/ii A.D.), Ael.NA12.7, Vett.Val.7.25, Man.2.141, Eust.162.2.II one's household goods, substance (cf.οἴκοθεν 2
),οἶ. ἐμὸς διόλωλε Od.2.64
;ἐσθίεταί μοι οἶ. 4.318
;καὶ οἶ. καὶ κλῆρος ἀκήρατος Il.15.498
;οἶκον δέ κ' ἐγὼ καὶ κτήματα δοίην Od.7.314
, cf. Hdt.3.53, 7.224, etc.: in [dialect] Att. law, estate, inheritance,οἶκον κατασχεῖν τινος And.4.15
, cf. Lys.12.93, Is.5.15, D.27.4, etc. ;οἶ. πέντε ταλάντων Is.7.42
; cf. οἰκία.III a reigning house,οἶ. ὁ βασιλέος Hdt.5.31
, cf.6.9, Th. 1.137, Isoc.3.41 ; (anap.), cf. S.Ant. 594(lyr.) ; also of any family, Is.10.4, LXXGe.7.1, D.H.1.85 ; οἶ. Σεβαστός, = domus Augusta, Ph.2.520 ;οὐδενὸς οἴκου δεύτερον γενόμενον IG42(1).84.32
(Epid., i A.D.) ; τοὺς πρώτους τᾶς πόλιος οἴκους ib.86.15(ibid., i A.D.). (Orig. ϝοῖκος, cf. ϝοίκω, οἰκία : cf. Skt. veśás, viś- 'house', Lat. vicus, vicinus, etc.) -
5 κατά
κατά, kommt als adv. nicht mehr vor u. erscheint nur in einzelnen Fällen ohne Casus, wo man eine Tmesis annehmen muß, wie auch κατὰ δὲ προτόνοισιν ἔδησαν Od. 2, 425. 15, 290 zu fassen, sie banden mit Tauen fest, wo der dat. nicht zu κατά gezogen werden darf; vgl. κατὰ συφεοῖσιν ἐέργνυ 10, 238. Als Präposition mit der Grundbedeutung herab u. darüberhin.
I. Mit dem genit.; – 1) vom Orte; – a) Bewegung von oben nach unten hin, herab von; βῆ δὲ κατ' Ἰδαίων ὀρέων ἐς φύλοπιν Il. 16, 677, βῆ δὲ κατ' Οὐλύμποιο καρήνων, vom Gipfel des Olymp herab, 22, 187, καϑ' ἵππων ἀΐξαντες, vom Wagen herabspringend, 6, 232, βαλέειν κατὰ πέτρης Od. 14, 399; ἱεὶς σαυτὸν κατὰ τοῦ τείχους Ar. Vesp. 355, wie ἐῤῥίπτεον ἑαυτοὺς κατὰ τοῦ τείχεος κάτω Her. 8, 53, sie stürzten sich selbst von der Mauer herab; αὐτὴν πνεῦμα Βορέου κατὰ τῶν πλησίον πετρῶν ὦσαι Plat. Phaedr. 229 c; ἁλλόμενοι κατὰ τῆς πέτρας Xen. An, 4, 2, 17; so auch richtigere Lesart κατὰ κλίμακος καταβαίνειν 4, 5, 25, wo Krüger D. Sic. 14, 28 καταβάσεις κατὰ κλιμάκων vergleicht; ἧκαν ἑαυτοὺς κατὰ τῆς χιόνος εἰς τὴν νάπην Xen. An. 4, 5, 18; so auch κατ' ἄκρης, s. ἄκρα; Ζεὺς ὕων κατὰ τοῦ κεράμου βαλανεύσει Phereer. bei Ath. VI, 269 d. – Herab auf, nieder auf, κατὰ δ' ὀφϑαλμῶν κέχυτ' ἀχλύς Il. 15, 344 u. öfter, von dem Todesdunkel, das sich auf die Augen niedersenkt, vgl. τὸν δὲ κατ' ὀφϑαλμῶν ἐρεβεννὴ νὺξ ἐκάλυψε 13, 580; κατὰ χϑονὸς ὄμματα πήξας, auf die Erde heftend, auf den Boden gesenkt, 3, 217; vom Wurfspieß, κατὰ γαίης ᾤχετο, er fuhr niederwärts in die Erde. Daran reihen sich Vrbdgn wie στάξε κατὰ ῥινῶν Il. 19, 39, Μοῖσα κατὰ στόματος χέε νέκταρ Theocr. 7, 82, über den Mund hin; πλειὼν δὲ κατὰ χϑονὸς ἄρμενος εἴη Hes. O. 615; κατὰ τῆς τραπέζης κατασπάσας τέφρην, über den Tisch hin, Ar. Nubb. 178; μύρον κατὰ τῆς κεφαλῆς καταχέαντες, über den Kopf herabgießen, Plat. Rep. III, 398 a; κατὰ τοῦ πυρὸς σπένδειν Critia. 120 a; bei den Comic. κατὰ χειρὸς ὕδωρ, Waschwasser über die Hände, nach VLL, τὸ ῥᾷστον πάντων καὶ εὐχερέστατον; κατὰ χειρὸς ἦν τὰ πράγματα, Alles ging mir leicht von der Hand, Phereer. Chir. frg. 7; eigtl. von dem über die Hände gegossenen Waschwasser, wie ὕδωρ ἐφέρετο κατὰ χειρῶν Ath. IX, 408 b; vgl. Lob. zu Phryn. p. 327. – Pind. sagt κατ' ἀμευσιπόρων τριόδων ἐδινάϑην, P. 11, 38, darüber hin, auf dem Dreiwege; Aesch. δνοφεράν τιν' ἀχλὺν κατὰ δώματος αὐδᾶται φάτις Eum. 357. – Nach Hom. κόπρος κατὰ σπείους κέχυτο πολλή, Od. 9, 330, erweitern Sp. diesen Gebrauch, διεσπάρησαν κατὰ τῆς νήσου, über die Insel hin, auf der Insel, Pol. 3, 19, 7, ἐσκεδασμένοι κατὰ τῆς χώρας 1, 17, 10; so im N. T. καϑ' ὅλης τῆς Ἰουδαίας, u. a. Sp. – b) unter, zunächst bei der Bewegung, bes. unter die Erde, ψυχὴ κατὰ χϑονὸς ᾤχετο Il. 23, 100, sie ging unter die Erde; καταδεδυκέναι, ἀφανίζεσϑαι κατὰ τῆς ϑαλάσσης Her. 7, 6. 235; ἔδυ κατὰ γῆς Plat. Tim. 25 d; κατὰ τῆς γῆς ὑποδύομαι ὑπὸ τῆς αἰσχύνης, vor Scham in die Erde sinken, Xen. An. 7, 7, 11; gew. ohne Artikel, κατὰ γῆς γενέσϑαι 7, 1, 30. Bes. bei den Tragg. Bezeichnung der Unterwelt, οἱ κατὰ χϑονὸς ϑεοί Aesch. Pers. 657 u. öfter, die Götter der Unterwelt; τοῦ κατὰ χϑονὸς ᾅδου Ag. 1359; τὸν ἀεὶ κατὰ γᾶς σκότον εἱμένος Soph. O. C. 1699; κατὰ χϑονὸς ἔκρυψε Ant. 24; ὁ κατὰ γῆς, der Verstorbene, Begrabene, Xen. Cyr. 4, 6, 5. – c) auf ein Ziel hin, κατὰ σκοποῦ τοξεύειν Hdn. 6, 7, 19; κατὰ νώτου ξαίνειν Dem. 19, 197; κατὰ κόῤῥης πατάσσειν, hinter die Ohren schlagen, Luc. Gall. 30. So auch zu erkl. βᾶτε κατ' ἀντιϑύρων Soph. El. 1427; κατὰ πηδαλίων, am Steuerruder, Eur. Andr. 480; κατὰ νώτου γενέσϑαι, in den Rücken kommen, Her. 1, 9, wird bes. ein militärischer Ausdruck, κατὰ νώτου, κατὰ προςώπου, im Rücken, in der Front, 1, 75, Thuc. 3, 108, Pol. 1, 28, 9 u. öfter. – Auffallender sagt Ap. Rh. κατὰ νηδύος ὔμμε φέρουσα, im Bauche, 4, 1328. – Aus Vrbdgn dieser Art u. ä., z. B. τὸν κονιορτὸν εἶδε κατὰ τῶν ἰδίων φερόμενον, entwickelt sich die Bdtg – 2) feindlich, gegen, wider, bes. sprechen, λέγων ὅσ' ἂν ϑέλῃς καϑ' ἡμῶν ἔσχατα κακά Soph. Phil. 65, λόγους τοὺς μὲν Ἀτρειδῶν κάτα Ai. 295; κατ' ἀρχῆς γὰρ φιλαίτιος λεώς, spricht gern gegen die Regierung, Aesch. Suppl. 480; ψεύδεσϑαι κατά τινος Lys. 22, 7; πολλοῦ δέω κατ' ἐμαυτοῦ ἐρεῖν αὐτός, ὡς ἄξιός εἰμι τοῦ κακοῠ, gegen mich selbst zu sprechen, Plat. Apol. 37 b; stimmen, von Richtern, ψῆφος κατ' αὐτῶν ὀλεϑρία βουλεύσεται Aesch. Spt. 180; ψῆφος καϑ' ἡμῶν οἴσεται Eur. Or. 440; δίκην κατ' ἄλλου φωτὸς ὧδ' ἐψήφισαν Soph. Ai. 444; auch sonst von feindlichem Beginnen, αὐτὸς καϑ' αὑτοῦ γ' ἄρα μηχανοῤῥαφῶ Aesch. Ch. 221, ἃ καϑ' αὑτοῖν λόγχας στήσαντε Soph. Ant. 145, ὅσην κατ' αὐτῶν ὕβριν ἐκτίσαιτ' ἰών Ai. 297, κατά τινος μάρτυρας παρασχέσϑαι, ὡς οὐκ ἀληϑῆ λέγει Plat. Gorg. 472 a, Folgde, ὃ κατὰ τῆς πόλεως ὑπελάμβανον εἶναι Pol. 10, 8, 5, τοιαύτην ὠμότητα εἶχε κατὰ τῶν ὑποτεταγμένων D. Sic. 19, 1; λόγος κατά τινος, oratio in aliquem, πρός τινα, adversus aliquem, Wolf Lept. p. CL. u. Heffter ath. Gerichtsverf. p. 175; ϑρίαμβος κατά τινος, über Einen, Plut. Ant. 84; εἶναι κατά τινος, zu Jem. Nachtheil sein, Nic. 21, wie χρῆσϑαί τινι κατά τινος, Tib. Gr. 15. – Soph. vrbdt auch ἐγγελᾶν, ἐγκαλεῖν κατά τινος, O. C. 1341 Phil. 328. – 3) von Plat. an ist dieser Gebrauch auch auf nicht feindliche Verhältnisse ausgedehnt, bes. beim Sprechen, in Beziehung auf, über, von, Conv. 193 c, μὴ τοίνυν κατ' ἀνϑρώπων σκόπει μόνον τοῦτο, ἀλλὰ καὶ κατὰ ζώων πάντων καὶ φυτῶν Phaed. 70 d, συντιϑεὶς λόγον ἔπαινον κατὰ τοῦ ὄνου, eine Lobrede auf den Esel, Phaedr. 260 b; Prot. 323 b; οἱ κατὰ τοῦ Δημοσϑένους ἔπαινοι Aesch. 3, 50, vgl. 124; ὃ καὶ μέγιστόν ἐστι καϑ' ὑμῶν ἐγκώμιον Dem. 6, 9, das größte Lob, das man über euch aussprechen kann; allgem., αἱ κατὰ Θηβαίων ἐλπίδες 19, 84; ταῦτα κατὰ πάντων Περσῶν ἔχομεν λἐγειν Xen. Cyr. 1, 2, 16; μία τις μέϑοδος κατὰ πάντων Arist. de anim. 1, 1; ἐπεκράτησε τὸ τῶν Ἀχαιῶν ὄνομα κατὰ πάντων Πελοποννησίων, er wurde auf alle Peloponnesier ausgedehnt, von ihnen gebraucht, Pol. 2, 38, 1, der auch ἀφορμὴ μήτε κατὰ τῶν ἐμπόρων, μήτε περὶ τοὺς δούλους vrbdt, 4, 50, 3. – Bei den Grammatikern zur Bezeichnung des Sprachgebrauchs, εἰ κατὰ ϑηλείας φαίης Apollon. Synt. p. 198, 19, φαῦλον καὶ φλαῦρον κατὰ τοῦ αὐτοῦ σημαινομένου, sagt man von denselben Dingen, Moeris, οἱ τάττοντες τοῦτο κατὰ τοῦ βλακὸς ἁμαρτάνουσιν Phryn. 272, wo Lob. zu vgl.; κατὰ κοινοῦ, Schol. Thuc. 2, 36; gewöhnlicher ἀπὸ κοινοῦ. – 4) ein bes. Sprachgebrauch ist καϑ' ἱερῶν ὀμνύναι, Ar. Ran. 101, auf das Opfer schwören, wobei örtlich an ein Handauflegen od. die Hand dagegen Ausstrecken zu denken; καϑ' ἱερῶν τελείων ὀμνύναι Andoc. 1, 98; ὤμνυε κατ' ἐξωλείας Dem. 21, 119; καϑ' ἡμῶν ὀμνύναι οὐκ ἤϑελε, εἰ μὴ σαφῶς ᾔδει τὰ εὔορκα ὀμουμένη 29, 26; παραστησάμενον τοὺς παῖ. δας αὐτὸν κατὰ τούτων ὀμεῖσϑαι 54, 38, wobei daran zu denken, daß der Schwur, wenn er nicht gehalten wird, auf das Haupt, bei dem man geschworen, als Fluch fällt; ἐπιορκήσαστ κατὰ τῶν παίδων Lys. 32, 13; κατὰ κυνῶν καὶ χηνῶν ὀμνύναι Luc. Icarom. 9; καϑ' ἱερῶν τελείων ἑστιάσας Tim. 7. – Anders ist εὐχὴν ποιήσασϑαι κατὰ χιλίων χιμάρων, ein Gelübde auf tausend Ziegen machen, Ar. Equ. 659; εὔχεσϑαι κατὰ νικητηρίων Dem. ep. 1 extr., wie App. B. C. 2, 141; sprichwörtlich geworden κατὰ βοὸς εὔχου, etwas Großes geloben, Diogen. 5, 90, μηδὲν κατὰ βοὸς εὔξῃ 6, 55. – 5) von der Zeit; κατὰ παντὸς τοῦ αἰῶνος ἀείμνηστον, für alle Zeit hin, Lycurg. 7; κατὰ παντὸς τοῦ χρόνου σκέψασϑε Dem. 22, 72 u. mit denselben Worten 24, 180. – 6) adverbiale Fügungen sind καϑ' ὅλου, κατὰ παντός, Arist. u. Folgde, durchgängig, im Allgemeinen, s. die Wörter.
II. Mit dem accusat.; – 1) vom Orte; – a) von der Ausdehnung über einen Ort hin, durchhin, u. geradezu in, bei Verbis der Bewegung u. der Ruhe, so daß immer an eine Ausbreitung über einen bestimmten Raum, nach einer gewissen Richtung hin zu denken ist, mit anderer Auffassung als bei ἀνά 3 a, wie auch wir sagen: die Reihen hinauf u. hinunter; von Hom. an sehr gewöhnlich; κατὰ στρατόν Il. 7, 370, κατὰ κρατερὰς ὑσμίνας 2, 345, κατὰ γαῖαν Ἑλλάδα, Ἴλιον, Τροίην, κατὰ πτόλιν, ἄστυ, οἶκον, δώματα, κατὰ λαόν, δῆμον, ἀνϑρώπους, κατὰ νῆας, κλισίας u. ä., κατὰ ῥωπήϊα Od. 14, 473; so auch Tragg., κατὰ πτόλιν, ἄστυ, Aesch. Eum. 969 Pers. 1027 u. sonst; ϑεοῖς τοῖς καϑ' Ἑλλάδα, in Griechenland, Ag. 564; ἐκ τοῦ κατ' ἄστυ βασιλέως τάδ' ἄρχεται, vom König in der Stadt, Soph. O. C. 67; εἴσω κατ' αὐτὸν (χῶρον) εὐστομοῠσ' ἀηδόνες 18; κατὰ στέγας ἰέναι O. R. 637; οἱ κατ' οἶκον, domestici, El. 1136; κατ' οἴκους, im Hause drinnen, O. R. 1447; κατ' ἀγρίαν ὕλην ἀλωμένη O. C. 349; in Prosa, αἱ ἔχιδναι κατὰ πᾶσαν τὴν γῆν εἰσίν Her. 5, 109, sind über die ganze Erde verbreitet; ἥρωες κατὰ τὴν χώραν καὶ τὴν πόλιν ἱδρυμένοι Lycurg. 1, 25; οὐ γὰρ ἦν κατὰ πόλιν Plat. Theaet. 142 a; τῶν κατὰ τὸν οὐρανὸν ἰόντων περὶ γῆν, durch den Himmel hin, 208 d (vgl. ἕως ἔτ' ἔστιν ἄστρα κατὰ τὸν οὐρανόν Ar. Eccl. 83); κατὰ τὸ ὑδάτιον Phaedr. 229 a; τοῦ περιφερομένου κατὰ πάντα τὰ μέλη αἵματος Tim. 74 c; κατὰ τὸν πλοῦν ἤδη ὤν, auf der Fahrt, Thuc. 7, 31; οἱ. κατὰ ταῦτα οἰκοῠντες Xen. An. 7, 5, 13; κατὰ τὴν ὁδὸν ἐγένοντο 4, 3, 21 (vgl. Plat. ἐπειδὰν φερόμενοι γένωνται κατὰ τὴν λίμνην Phaed. 114 a); οἱ κατὰ τὸ Ἀρκαδικὸν πελτασταί, im arkadischen Heere, 4, 8, 18; στὰς κατὰ τὰς πύλας, an dem Thore, 5, 2, 16. Bes. häufig κατὰ γῆν καὶ κατὰ ϑάλατταν, zu Wasser u. zu Lande. – b) κατὰ ποταμὸν πλέειν Her. 1, 194. 4, 44, κατὰ ῥόον, stromabwärts, im Ggstz von ἀνὰ ποταμόν, 2, 96; κατὰ ῥοῦν φέρεται, sprichwörtlich vom Gelingen, Diogen. 5, 82; κατ' οὖρον ἴτω, ἐρέσσετε, Aesch. Spt. 672. 836; ῥείτω κατ' οὖρον Soph. Tr. 468; κατὰ τὸν Ἰλισσὸν ἴωμεν, hinab, entlang, Plat. Phaedr. 229 a. Aehnlich vom Jäger entlehnt, der der Spur nachgeht, κυναγοὶ κατ' ἴχνος πλάταν ἄφαντον κελσάντων Aesch. Ag. 679; κατ' ἴχνος ᾄσσω Soph. Ai. 32, ich eile der Spur nach; κἀμὲ κατὰ ταύτην τὴν ὁδὸν ἄγε, auf diesem Wege, Plat. Soph. 237 b; ἰέναι κατὰ τοὺς ἄλλους προϊόντας, ihnen nachgehen, Her. 9, 53; κατὰ στίβον, auf dem Fuße, 4, 122, wie κατὰ πόδας, Thuc. 3, 98; Xen. Mem. 2, 6, 9. – c) Richtung wohin, an, κατὰ στῆϑος βάλλειν, κατ' ἀσπίδα, Il. 3, 347. 11, 108, u. oft in ähnlichen Vrbdgn, an die Brust treffen, gegen den Schild werfen, auf Etwas zu schießen, βέλος κατὰ καίριον ἦλϑε, das Geschoß kam an eine tödtliche Stelle, 11, 439, οὐδέ ποτε Ζεὺς τρέψεν ἀπὸ κρατερῆς ὑσμίνης ὄσσε φαεινώ, ἀλλὰ κατ' αὐτοὺς αἰὲν ὅρα, sah auf sie hin, 16, 644; παίει κατὰ τὸ στέρνον Xen. An. 1, 8, 26; ὁρμᾶν κατά τινα 7, 5, 27; ὡς κατὰ τοῠτο τὸ χωρίον ἐγένοντο, als sie an den Ort gekommen waren, Her. 3, 86; ἐπεὰν κατὰ τοῦτο γένωμαι τοῦ λόγου 6, 19; übertr., κατὰ τωὐτὸ γίνεσϑαι, übereinstimmen, 4, 119; anders παρῄεσαν αἱ παρϑένοι κατὰ τοὺς πατέρας, wo ihre Väter saßen, 3, 14; λέγειν κατά τινα, zu ihm sprechen, Xen. Cyr. 7, 1, 12. – d) allgemeiner, gegenüber, ἀνὴρ κατ' ἄνδρα τοῠτον ᾑρέϑη Aesch. Spt. 487; κατ' ὄμματα τῷ νυμφίῳ Soph. Ant. 756; κατὰ μὲν Λακεδαιμονίους ἔστησε Πέρσας Her. 9, 31; in der Gegend bei, ἡ Στερίη κατὰ Σινώπην πόλιν κειμένη Her. 1, 76; κεῖται ἡ Κεφαλληνία κατὰ Ἀκαρνανίαν Thuc. 2, 30; ἡ καϑ' ἡμᾶς ϑάλαττα, das sich zu uns erstreckende, bei uns liegende, das mittelländische Meer, Pol. 1, 3, 9; κατὰ βορέαν ἑστηκώς, gegen Norden, Thuc. 6, 104; von tactischen Bestimmungen, οἱ κατὰ τὸ λαιὸν τῶν ὑπεναντίων Pol. 1, 34, 9; öfter οἱ κατά τινα τεταγμένοι u. ä., zur ungefähren Ortsbestimmung. – Oertlich ist auch ursprünglich das bei Hom. so geläufige κατὰ ϑυμόν, κατὰ φρένα καὶ κατὰ ϑυμόν, im Herzen, in der Seele, s. unten. – Bei Zahlen, ungefähr, Her. 2, 145. 6, 44. 79; κατ' οὐδέν, fast Nichts, 2, 101. – 2) von der Zeit, eine Verbreitung durch einen Zeitraum hin, während, zu, Dauer u. Gleichzeitigkeit ausdrückend; ἐμὸν κατ' αἰῶνα, zu meiner Zeit, Aesch. Spt. 201; λευκὸν κατ' ἦμαρ Ag. 654; κατ' ἦμαρ καὶ κατ' εὐφρόνην ἀεί Soph. El. 251; μίαν καϑ' ἡμέραν, in einem Tage, Ant. 55; καϑ' ἡμέραν τὴν νῦν, heute, O. C. 3 Ai. 788; bes. in Prosa, κατὰ Ἄμασιν βασιλεύοντα, zur Zeit als Amasis König war, Her. 2, 143, κατὰ τὸν πόλεμον, während des Krieges, 7, 157, κατ' εἰρήνην, in Friedenszeiten; κατὰ τὸν κατὰ Κροῖσον χρόνον, zu Krösus' Zeiten, 1, 67; κατὰ τοὺς Τρωϊκοὺς χρόνους, zur Zeit des trojanischen Krieges; κατὰ Σωκράτην Ath. XI, 505 f; εἴ τι μὴ ὀρϑῶς πράττω κατὰ τὸν βίον τὸν ἐμαυτοῦ Plat. Gorg. 489 a; κατὰ τοὺς πρώτους χρόνους Polit. 274 c; οἱ καϑ' ἑαυτούς, ihre Zeitgenossen, Xen. Mem. 3, 5, 10; οἱ καϑ' ἡμᾶς Pol. 16, 20, 8; εἴς τε τοὺς πρὸ ἡμῶν καὶ καϑ' ἡμᾶς καιρούς 4, 1, 4; – κατὰ καιρὸν πράττεσϑαι Dem. 1, 4; – κατὰ φῶς, bei Tage, im Ggstz von νύκτωρ, Xen. Cyr. 3, 3, 25. – Aber καϑ' ἡμέραν ist = täglich, Aesch. Pers. 827 u. sonst oft, wie ὁ καϑ' ἡμέραν βίος täglicher Lebensunterhalt, Soph. O. C. 1366, u. ἐπὶ τῷ καϑ' ἡμέραν μισϑῷ, Dem. 59, 108, täglicher Lohn, κατ' ἐνιαυτόν jährlich, Plat. Polit. 298 e; Xen. An. 3, 2, 12 u. öfter; κατὰ μῆνα, monatlich. Diese Verbindungen gehören zu – 3) wo κατά Vereinzelung, Vertheilung eines größern Ganzen in mehrere kleinere Theile ausdrückt; κρῖν' ἄνδρας κατὰ φῠλα, κατὰ φρήτρας, Il. 2, 363, nach Stämmen u. Geschlechtern sie sondern; κατὰ στίχας, reihenweis, Il.; κατὰ κώμας κατοικημένοι, in einzelnen Dörfern angesiedelt, Her. 1, 96; ἐκ τῶν συμμάχων ἐξελέγετο κατ' ὀλίγους 8, 113, immer nur wenige aus den einzelnen Abtheilungen; κατὰ ἕνδεκα μέρη κεκοσμημένη, in elf Theile, Plat. Phaedr. 246 e; κατ' εἴδη διαιρεῖσϑαι τὰ ὄντα, in od. nach Geschlechtern unterscheiden, 273 e; ὁπόσοι κατὰ πόλιν ἐν ἑκάσταις νομεύονται Polit. 295 e; ἵνα μὴ μόνον κατὰ πόλεις, ἀλλὰ καὶ κατ' ἔϑνη δουλεύωσι, nicht bloß stadt-, sondern auch völkerweis, Dem. 9, 26; ἐλάμβανον τοὺς ἄρτους κατ' ὀβολόν, τὰ ἄλφιτα κατ' ἡμίεκτον μετρούμενοι, halbmetzenweis, 31, 37; κατὰ διακοσίας μνᾶς διακεχρημένον, in einzelnen Posten zu 200 Minen ausgeliehen, 27, 11; tactisch, κατὰ φυλάς, κατ' ἴλας, κατὰ τάξεις, κατὰ λόχους, geschwader-, regimenterweise, Xen. Cyr. 1, 4, 17. 6, 2, 36. 2, 1, 23 u. sonst; ähnl. κατὰ πόλεις διελύϑησαν, in die einzelnen Städte, Thuc. 3, 1, ὡς ἕκαστοι κατὰ πόλεις 1, 89; κατὰ μίαν ἐπὶ κέρως πλέοντες 2, 90. Geradezu die Distributivzahlen bildend, καϑ' ἕνα μαχεόμενοι Her. 7, 104; καϑ' ἑπτά, je sieben, Ar. Av. 1079; κατ' όλίγας (ναῦς) προςπίπτοντες, immer nur in kleinen Abtheilungen, Thuc. 3, 28; κατὰ δύο, je zwei, Plat. Ep. VI, 323 c; καϑ' ἕνα, einzeln, Xen. An. 4, 7, 8; κατὰ μίαν ἢ δύο λαμβάνων Dem. 20, 77; κατὰ μίαν ναῦν τάττειν Pol. 1, 26, 12, öfter, bes. von Anordnung u. Aufstellung der Soldaten, wohin man auch κατὰ κέρας προςβάλλειν, Xen. Cyr. 7, 1, 26, u. ä. rechnen kann. – Man vgl. noch κατ' ἔπος, Wort für Wort, Ar. Ran. 801, καϑ' ἑσμούς, schaarenweis, Vesp. 1146. – 4) Vereinzelung u. Absonderung ausdrückend, κατὰ σφέας γὰρ μαχέσονται, für sich, abgesondert, werden sie kämpfen, Il. 2, 366; μόνος καϑ' αὑτόν, allein für sich, Soph. O. R. 63; αὐτὴ καϑ' αὑτήν Eur. Ion 60; αὐτὸς καϑ' ἑαυτόν Ar. Vesp. 786; sehr gewöhnlich in Prosa, λέγων κατὰ σαυτόν Plat. Gorg. 505 d; αὐτὸ καϑ' αὑτὸ ἕκαστον, jedes Einzelne für sich, Theaet. 206 a; μόνος αὐτὸς καϑ' αὑτόν Rep. X, 604 a; καϑ' ἕνα, einzeln, dem ἀϑρόος entgeggstzt, Alc. I, 114 d, wie Thuc. ἀντέσχομεν πρός τε ξύμπαντας καὶ καϑ' ἑκάστους 2, 64; οἱ καϑ' αὑτοὺς Ἕλληνες 1, 138; καϑ' ἑαυτὸν πορεύεσϑαι, allein, für sich marschiren, Xen. An. 5, 10, 11; καϑ' ὑμᾶς αὐτοὺς ἐξοπλίσϑητε Cyr. 6, 3, 32 (aber αὐτοὶ καϑ' ἑαυτούς = von selbst, freiwillig 5, 5, 39); γεγόνασι καϑ' ἑαυτοὺς ἕκαστοι Dem. 10, 52; ἤδη καϑ' αὑτὸν ὄντι, als er schon selbstständig war, sein eigenes Geschäft hatte, 36, 4. – 5) aus 1 c folgt die Bdtg des Zweckes, als einer Richtung worauf, ἦ τι κατὰ πρῆξιν ἀλάλησϑε; Od. 3, 72. 9, 253, fahrt ihr nach einem Geschäfte, zu einem Geschäfte herum? πλάζεσϑαι κατὰ ληΐδα, auf, nach Beute umherschweifen, 3, 106; κατὰ χρέος ἐλϑεῖν, nach einem Orakelspruche kommen, um ihn einzuholen, 11, 479; κατὰ ληΐην ἐκπλώσαντες Her. 2, 152; ἀποπλέειν κατὰ βίου καὶ γῆς ζήτησιν 1, 94, wie κατὰ ζήτησίν τινα πέμπειν Soph. Tr. 55; κατὰ ϑέαν ἥκειν Thuc. 6, 31; καϑ' ἁρπαγὴν ἐσκεδασμένοι, zur Plünderung zerstreu't, Xen. An. 3, 5, 2. Aehnlich Ζεὺς μετ' Αἰϑιοπῆας χϑιζὸς ἔβη κατὰ δαῖτα, zum Schmause, Il. 1, 424; vgl. κατὰ τὴν κνίσσαν εἰςελήλυϑε Ar. Pax 1015. – Dah. drückt es auch den Bewegungsgrund aus, weg en, aus, αἰτίαν καϑ' ἥντινα Aesch. Prom. 226; Θησέως κατὰ φϑόνον στρατηλατοῦσαι, aus Neid gegen den Theseus, Eum. 656; κατ' ἔχϑραν, aus Feindschaft, Suppl. 331, wie Ar. Pax 133; in Prosa, κατ' εὔνοιαν φρενῶν Aesch. Suppl. 918; ἐμήδιζον κατ' ἄλλο μὲν οὐδέν, κατὰ δὲ τὸ ἔχϑος τῶν Θετταλῶν Her. 8, 30, vgl. 7, 142. 9, 37; κατὰ τὴν τουτου προϑυμίην τέϑνηκας, nach seinem Wunsche, 1, 124; τὴν προξενίαν κατά τι ἔγκλημα ἀπεῖπον Thuc. 6, 89; κατὰ τί; weshalb? Ar. Nubb. 240 u. sonst; κατ' ἄλλο μὲν οὐδέν, ὅτι δέ Plat. Phaedr. 229 d; κατὰ φϑόνον οἴονται τὸν ἑαυτῶν λέγειν Gorg. 437 d; ἐγὼ κατ' αὐτὸ τοῦτο ἄγαμαι Πῶλον, ὅτι 482 d, eben deshalb, weil. – 6) an 1 b schließt sich die Bdtg gemäß, zufolge, nach, wie Plat. sagt ὥςπερ κατ' ἴχνη κατὰ τὰ νῠν εἰρημένα ζῆν, Phaed. 115 b. So Hom. καϑ' ἡμέτερον νόον, nach unserm Sinne, Il. 9, 108, u. öfter κατὰ μοῖραν, κατ' αἶσαν, κατὰ κόσμον, nach Gebühr, nach Schicklichkeit, wie sich's gebührt; so auch Folgde; zunächst von göttlichen od. Schicksalsbestimmungen u. Orakeln, κατὰ ϑεὸν γάρ τινα ἔτυχον καϑήμενος ἐνταῦϑα Plat. Euthyd. 272 e, vgl. Apol. 22 a; κατὰ ϑεὸν ἥκεις, nach göttlicher Schickung, Her. 8, 85; κατ' ὀμφὰς τὰς Ἀπόλλωνος δότε πέρασιν Soph. O. C. 102; κατ' ὀμφὴν σὴν ἐστάλη 556; κατὰ τὸ χρηστήριον Her. 7, 178; dann: den Gesetzen gemäß, κατὰ νόμους Aesch. Suppl. 238. 385; κατὰ νόμους τοὺς ἐπιχωρίους Her. 1, 35; κατὰ τοὺς νόμους ζῆν Plat. Prot. 326 c; κατὰ νόμον, nach dem Branche, Xen. Cyr. 5, 5, 6 u. sonst oft; – κατὰ τὰς Θεμι-στοκλέους ἐντολάς, nach dem Befehle, Her. 8, 85; κατὰ τὰ παρηγγελμένα Xen. An. 2, 2, 8; κατὰ τὰ συγκείμενα, nach der Verabredung, 7, 2, 7; κατὰ τὰ συνεϑήκατο Her. 5, 112; κατὰ τὰ ἤκουον, nach dem was ich hörte, 2, 49; κατὰ τὸν σὸν λόγον Plat. Gorg. 471 a; – κατὰ νοῦν ἔχει κείνῳ Soph. O. C. 1765, wie κατὰ γνώμαν ἴδρις O. R. 1087, nach Wunsch; κατὰ τὸ εἰκός Xen. Cyr. 8, 7, 9; αἱ συνϑῆκαι, καϑ' ἃς ἐδανείσατο Dem. 25, 69. – Von der Verwandtschaft, ϑρόνους ἔχω κατ' ἀγχιστεῖα τῶν ὀλωλότων Soph. Ant. 174; κατὰ τὴν συγγένειαν Xen. An. 7, 2, 31; vgl. Thuc. 1, 95. 7, 57; προςεχόμενον αὐτῷ κατὰ τὴν μητέρα, von mütterlicher Seite mit ihm verwandt, 1, 127, wie auch Sp., z. B. App. B. C. 2, 143; – κατὰ Πίνδαρον, wie Pindar sagt, Plat. Phaedr. 227 b; καϑ' Ὅμηρον Conv. 174 c; κατὰ τὸν Θουκυδίδην Plut. Dem. 6; – οὐ γὰρ κατὰ τὸ πλεῖν κυβερνήτης καλεῖται, ἀλλὰ κατὰ τὴν τέχνην, in Beziehung auf od. danach benennen, Plat. Rep. I, 341 d, oft im Crat.; – κατὰ λόγον, im Verhältniß, s. λόγος. – In κατὰ τὸν πατέρα ἐπί. βουλός ἐστι τοῖς καλοῖς, Plat. Conv. 203 d, liegt »der Abstammung von seinem Vater nach«, väterlicherseits, wie sein Vater, so. – 7) Aehnlichkeit, Uebereinstimmung, Art u. Weise durch κατά ausgedrückt; κατὰ λοπὸν κρομύοιο, nach Art einer Zwiebelhaut, Od. 19, 233; πατέρα τε καὶ μητέρα εὑρήσεις οὐ κατὰ Μιϑριδάτην τε τὸν βουκόλον καὶ τὴν γυναῖκα αὐτοῦ Her. 1, 121, nicht nach Mithridates' Art, ganz andere Leute als Mithridates, vgl. 2, 10; Thuc. 2, 62; μέγεϑος κατὰ συκέην μάλιστα, so groß wie, Her. 4, 23; ποταμοὶ οὐ κατὰ Νεῖλον ἐόντες μεγάϑεα 2, 10; ἵνα προςείπω σε κατὰ σέ, nach deiner Art, Plat. Gorg. 467 a; κατ' ἐμαυτόν, nach meiner Art, οὐ πρὸς τοὺς ὑμετέρους λόγους Conv. 199 a; κατὰ τὸν πάππον, wie der Großvater, Parm. 176 c; ὁμολογῶ οὐ κατὰ τούτους εἶναι ῥήτωρ Apol. 17 b; – κατὰ ταὐτά, auf dieselbe Weise, Her. 6, 53; τὸ κατὰ ταὐτόν Plat. Phil. 58 a; κατὰ τί λέγοντες Soph. 222 c; κατὰ πάντα τρόπον, auf alle Weise, Xen. An. 6, 4, 30; κατὰ πολλοὺς τρόπους, auf viele Arten, Cyr. 8, 1, 46. – Aehnl. τὸ ἐμὸν δέος οὐκ ἔστι κατ' ἄνϑρωπον, ist nicht menschlich, Plat. Phil. 12 c; οὐ κατὰ χρυσίον δοκεῖ σοι εἶναι Conv. 112 c; τὸ καϑ' ἡλικίαν, dem Alter angemessen, Arist. eth. 8, 12. – Bes. ὁ κόμπος οὐ κατ' ἄνϑρωπον φρονεῖ, Aesch. Spt. 407, wie λέγω κατ' ἄνδρα, μὴ ϑεὸν σέβειν ἐμέ, wie einen Menschen, nicht wie einen Gott, Ag. 899; ἃ δὴ κατ' ἄνδρα γίγνεται νεανίαν Eur. I. A. 938; u. beim comparat., wenn eine Sache in ihrem Verhältniß zu einer andern betrachtet u. dem Grade nach damit verglichen wird, das lat. quam pro, μεῖζον ἢ κατ' ἄνϑρωπον νοσεῖς, du leidest an übermenschlicher Krankheit, du leidest übermenschlich Großes, Soph. O. C. 604; τοὔργον τόδε μεῖζον ἀνήκει ἢ κατ' ἐμὰν ῥώμαν, es geht über meine Kraft, Tr. 1025; φρονείτω μεῖζον ἢ κατ' ἄνδρα, stolzere Gedanken hegen, als sich für einen Menschen ziemt, Ant. 764; ὅστις μὴ κατ' ἄνϑρωπον φρονεῖ Ai. 748; δοκεῖ μοι ἀμείνων ἢ κατὰ τοὺς περὶ Λυσίαν εἶναι λόγους Plat. Phaedr. 279 a, vgl. Phaed. 94 e; ταῦτα ἴσως μείζω ἐστὶν ἢ κατ' ἐμὲ καὶ σὲ ἐξευρεῖν Crat. 392 e, es geht über unsere Kräfte, ist im Vergleich mit unserer Kraft zu groß, ist zu groß, als daß wir es ausfindig machen könnten; μείζω ἢ κατ' ἄνϑρωπον Rep. II, 359 d; μείζω ἢ κατὰ δάκρυα πεπονϑότες ἤδη, mehr als daß es hinreichend beweint werden könnte, Thuc. 7, 75; πλείω ἤ κατὰ τὸ ἡμέτερον πλῆϑος Xen. Cyr. 4, 5, 40; τίς κρείττων ἢ κατ' ἄνϑρωπον; 8, 7, 2; μεῖζον φορτίον ἢ καϑ' ἑαυτὸν ἀράμενον, eine größere Last als er tragen kann, Dem. 11, 14; εἰ δέ τῳ δοκῶ μείζονας ἢ κατ' ἐμαυτὸν λέγειν λόγους 13, 18; πολλὰ κἀγαϑὰ ὑμᾶς εἰργασμένοι οὐ κατὰ τὰς Μειδίου λειτουργίας 21, 169, nicht so geringfügig wie die Leistungen des Midias; so Sp., wie Pol. τολμηρότερον ἢ κατὰ τὴν ἡλικίαν, als man es von seinem Alter erwarten sollte, 5, 18, 7, vgl. 1, 8, 5. – 8) Allgemeiner, in Rücksicht auf, σὺ δὲ ἀνὴρ καϑ' ἡμᾶς ἐσϑλὸς ὢν ἐπίστασο Soph. Ai. 1878; οὐκ ἔχω εἶπαι κατὰ τὴν Ἀμφιάρεω ἀπόκρισιν Her. 1, 49, wie κατὰ τὴν τροφὴν τῶν παίδων τοσαῦτα ἔλεγον, in Beziehung auf, über die Ernährung, 2, 3; κατὰ μὲν τὸν κρητῆρα οὕτως εἶχε, so verhielt es sich; καϑ' ὃ ἡδέα ἐστίν, ἆρα κατὰ τοῦτο οὐκ ἀγαϑά, ist es in der Beziehung, wo es angenehm ist, nicht gut, Plat. Prot. 351 c; κατὰ τί; inwiefern? 335 d; καϑ' ὅσον, insoweit, 351 c; καϑ' ὅ τι, insofern, daß, Polit. 298 c; auch mit pleonastischem εἶναι, ἐγὼ τούτοις κατὰ τοῦτο εἶναι οὐ ξυμφέρομαι Prot. 317 a; κατά τι, in irgend einer Rücksicht, in irgend einem Stücke, κατὰ πάντα, in allen Stücken; τὸ κατὰ τοῦτον εἶναι Xen. An. 1, 6, 9, in Beziehung auf diesen, was ihn anbelangt. – Dah. dient es oft zur bloßen Umschreibung, die ausdrücklicher als das bloße Nomen od. ein Genitiv an alle einzelnen Beziehungen erinnern soll, τὰ κατὰ τὸν πόλεμον, der Krieg und Alles, was ihn betrifft; τὰ κατὰ τὴν πόλιν, Alles was den Staat betrifft, das Verhältniß, die Lage des Staates; λάχη τὰ κατ' ἀνϑρώπους Aesch. Eum. 300, = ἀνϑρώπων; πάντα τὰ κατ' ἀνϑρώπους, alle menschlichen Verhältnisse, alles Menschliche, 840; τὰ κατὰ τὴν μουσικὴν πάντα Plat. Gorg. 474 a; τῶν κατὰ τὸ σῶμα ἐπιϑυμιῶν, die sich auf den Körper beziehen, die leiblichen, Phaed. 82 c; τὰ καϑ' ὑμᾶς ἐλλείμματα, Fehler von eurer Seite, eure Versehen, Dem. 2, 27; τῷ καϑ' ἑαυτὸν φόβῳ, durch Furcht vor ihm, die er einflößt, 19, 2; τὰ καϑ' ἡμᾶς καλῶς ἔχει, unsere Sachen stehen gut, Xen. Cyr. 7, 1, 16. Von Sp. wird dies noch weiter ausgedehnt, τούτῳ τὸ κατὰ τὸν στόλον ἐνεχείρισεν, er trug ihm den Zug, Alles, was dazu gehörte, auf, Pol. 1, 56, 1, öfter; ὁ κατὰ τὰς ἀρχαιρεσίας χρόνος, die Zeit der Comitien, 1, 52, 2; sogar ἡ κατὰ τὸν ἥλιον ἀνατολή, πορεία, Aufgang, Lauf der Sonne, 3, 113, 1. 9, 15, 6; αἱ κατὰ τὸν Φίλιππον εὐεργεσίαι, des Philipp, 2, 48, 2; ἡ καϑ' Ἡρόδοτον ἱστορία, die Geschichte des Herodot, D. Sic., u. a. Sp. – Manche Umschreibungen der Art sind ganz adverbial geworden u. bei den einzelnen Substantiven bemerkt, κατ' ἰσχύν, kräftig, Aesch. Prom. 212, κατὰ σκότον, im Finstern, heimlich, Soph. Phil. 574, κατ' ὀρϑόν, gerade, recht, O. R. 88, κατ' ὀργήν, erzürnt, Tr. 929, καϑ' ὁρμὴν δρᾶν, eifrig, Phil. 562, καϑ' ἡσυχίαν, ruhig, κατὰ τάχος, eilig, κατὰ κράτος, mit Gewalt, wie κατὰ τὸ ἰσχυρόν, Her. 9, 2, κατὰ πόδα, sogleich, Xen. Hell. 2, 1, 20, κατὰ μέρος, abwechselnd, κατὰ φύσιν, naturgemäß, natürlich, κατὰ τύχην, zufällig, κατὰ μικρόν, κατ' ὀλίγον, allmälig, nach u. nach, κατὰ πολύ, bei weitem, u. ä.
Κατά erleidet bei Dichtern die Anastrophe, wenn es dem Casus, den es regiert, nachsteht, wie Ἀτρειδῶν κάτα, Soph. Ai. 295. 948; auch in tmesi, wenn es dem zugehörigen Verbum nachsteht, wird κάτα geschrieben, ὅτ' ἂν εὐφροσύνη μὲν ἔχῃ κάτα δῆμον, Od. 9, 6 Il. 17, 91.
Bei Dichtern, bes. den älteren Epikern, lautet das Wort auch vor Consonanten κάτ u. erleidet dann Assimilationen, so daß nicht bloß in Zusammensetzungen κάββαλε, κακκείοντες, κάλλιπε, καῤῥέζουσα, κατϑανεῖν geschrieben wird, sondern auch καγγόνυ, καδδέ, καδδύναμιν, für κὰγ γόνυ, κὰδ δέ, κὰδ δύναμιν, u. eben so κακκεφαλῆς, καμμέν u. καμμέσον, καννόμον, καππεδίον, καπφάλαρα, κάῤῥα, καττάδε, καττόν, die sämmtlich besser getrennt geschrieben werden, aber an ihrer Stelle aufgeführt sind. Vor στ u. σχ fällt auch τ aus, in καστορνῦσα, κάσχεϑε. – In καταιβάτης u. ä. hat sich die alte gedehnte Form καταί erhalten.
In der Zusammensetzung bedeutet es – 1) von oben herab, herunter, darauf, am Boden, καταβαίνω, καταβάλλω, καταπίπτω, κατάκειμαι. – 2) entgegen, gegen an, κατᾴδω, καταβοάω, u. bes. eine feindliche Thätigkeit, ein nachtheiliges Einwirken, καταγιγνώσκω, κατηγορέω, καταψηφίζομαι, ver-, miß-. – 3) Verstärkung des ursprünglichen Begriffes, er-, zer-, ver-, κατακόπτω, καταφαγεῖν, κατακτείνω, auch adj., κατάδηλος. – 4) zuweilen giebt es auch einem intr. Verbum transitive Bdtg, καταϑρηνέω, beweinen, beklagen.
-
6 κατά
κατά (Hom.+) prep. (s. the lit. s.v. ἀνά beg., also LfgrE s.v. κατά 1346; with the gen. 74 times in NT; w. acc. 391 times in NT).A. w. the gen.ⓐ of location that is relatively lower, down from someth. (Hom. et al.; LXX; Ath. 1, 4 κ. κόρρης προπηλακίζειν=to smack on one side of the head) ὁρμᾶν κ. τοῦ κρημνοῦ rush down (from) the bank (cp. Polyb. 38, 16, 7 κ. τῶν κρημνῶν ῥίπτειν; Jos., Bell. 1, 313) Mt 8:32; Mk 5:13; Lk 8:33. κ. κεφαλῆς ἔχειν have someth. on one’s head (lit. hanging down fr. the head, as a veil. Cp. Plut., Mor. 200f ἐβάδιζε κ. τῆς κεφαλῆς ἔχων τὸ ἱμάτιον.; Mitt-Wilck. I/2, 499, 5 of a mummy ἔχων τάβλαν κ. τοῦ τραχήλου) 1 Cor 11:4.ⓑ of position relatively deep, into someth. (Od. 9, 330 κ. σπείους ‘into the depths of the cave’; Hdt. 7, 235; X., An. 7, 1, 30) ἡ κ. βάθους πτωχεία extreme (lit. ‘reaching down into the depths’; cp. Strabo 9, 3, 5 [419] ἄντρον κοῖλον κ. βάθους) or abysmal poverty 2 Cor 8:2. This may perh. be the mng. of πλήσσειν τινὰ κ. τῶν ὀφθαλμῶν strike someone deep into the eyes ApcPt 11:26 (cp. Demosth. 19, 197 ξαίνει κ. τοῦ νώτου; PPetr II, 18 [2b], 15 [246 B.C.] ἔτυπτεν αὐτὸν κ. τοῦ τραχήλου).—κ. γαστρός Just., D. 78, 3 for ἐν γαστρί Mt 1:18 (cp. Ath. 35, 2 τὸ κ. γαστρὸς ζῶον εἶναι).ⓒ extension in various directions within an area, throughout (so in Luke’s writings; Polyb. 3, 19, 7 κ. τῆς νήσου διεσπάρησαν; PGiss 48, 8 κ. κυριακῆς γῆς; Jos., Ant. 8, 297; SibOr 3, 222; 4, 24; 5, 305) γνωστὸν γενέσθαι καθʼ ὅλης Ἰόππης become known throughout all Joppa Ac 9:42. καθʼ ὅλης τῆς Ἰουδαίας 9:31; 10:37; Lk 23:5. φήμη ἐξῆλθεν καθʼ ὅλης τῆς περιχώρου 4:14.② down upon, toward, against someone or someth, fig. ext. of 1.ⓐ w. verbs of swearing, to denote what one swears by (Thu. 5, 47, 8; Lysias 32, 13; Isaeus 7, 28; Demosth. 21, 119; 29, 26; SIG 526, 4ff; 685, 25; UPZ 110, 39 [164 B.C.]; BGU 248, 13; Jdth 1:12; Is 45:23; 2 Ch 36:13) by ἐξορκίζειν (q.v.) Mt 26:63. ὀμνύναι (q.v.) Hb 6:13, 16. ὁρκίζειν (q.v.) Hs 9, 10, 5. Sim. ἐρωτᾶν κ. τινος request, entreat by someone Hv 3, 2, 3.ⓑ in a hostile sense, againstα. after verbs that express hostile action, etc. διχάζειν Mt 10:35. ἐπαίρεσθαι 2 Cor 10:5. ἰσχύειν Ac 19:16. κακοῦν 14:2. στρατεύεσθαι 1 Pt 2:11. φυσιοῦσθαι 1 Cor 4:6β. after words and expressions that designate hostile speech, esp. an accusation ἔχειν (τι) κ. τινος have or hold someth. against someone Rv 2:4, 14, 20. φέρειν J 18:29. ἐγκαλεῖν Ro 8:33. ἐντυγχάνειν τινὶ κ. τινος 11:2 (TestJob 17:5). κατηγορεῖν Lk 23:14. ποιεῖν κρίσιν Jd 15a. τὸ κ. ἡμῶν χειρόγραφον the bond that stands against us Col 2:14. ἐμφανίζειν Ac 24:1; 25:2. αἰτεῖσθαί τι 25:3, 15. αἱ κ. τινος αἰτίαι vs. 27. εἰπεῖν πονηρόν Mt 5:11 (cp. Soph., Phil. 65 κακὰ λέγειν κ. τινος. X., Hell. 1, 5, 2; Isocr., C. Nic. 13; Plut., Mor. 2a λέγειν κ.; SIG 1180, 1 λέγειν κ. τινος; Just., A I, 23, 3; 49, 6 κ. τῶν … ὁμολογούντων). λαλεῖν ῥήματα Ac 6:13; cp. Jd 15b (TestDan 4:3; JosAs 23:15). μαρτυρεῖν κ. τ. θεοῦ give testimony in contradiction to God 1 Cor 15:15. ζητεῖν μαρτυρίαν κ. τινος testimony against someone Mk 14:55. ψευδομαρτυρεῖν 14:56f. ψευδομαρτυρία Mt 26:59. γογγύζειν 20:11. στενάζειν Js 5:9. διδάσκειν Ac 21:28. συμβούλιον διδόναι (ποιεῖν v.l.) Mk 3:6; ς. λαβεῖν Mt 27:1. ψεύδεσθαι Js 3:14 (Lysias 22, 7; X., Ap. 13; Ath. 35, 1 καθʼ ἡμῶν … κατεψεύσατο).γ. after expressions that designate such a position or state of mind in a different way εἶναι κ. τινος be against someone (opp. ὑπέρ) Mk 9:40 (WNestle, ZNW 13, 1912, 84–87; AFridrichsen, ibid., 273–80); Ro 8:31; (opp. μετά) Mt 12:30; Lk 11:23. δύνασθαί τι κ. τινος be able to do someth. against someone 2 Cor 13:8. ἔχειν τι κ. τινος have someth. against someone (in one’s heart) Mt 5:23; Mk 11:25; Hs 9, 24, 2; cp. ibid. 23, 2, where the acc. is to be supplied. ἐξουσίαν ἔχειν J 19:11. ἐπιθυμεῖν Gal 5:17. μερίζεσθαι καθʼ ἑαυτῆς Mt 12:25. Cp. 1 Cl 39:4 (Job 4:18).—κατά prob. means against also in ἔβαλεν κατʼ αὐτῆς ἄνεμος Ac 27:14. ἐτελείωσαν κ. τ. κεφαλῆς αὐτῶν τὰ ἁμαρτήματα they completed the full measure of sins against their own head GPt 5:17.B. w. acc. (so in the NT 399 times [besides καθʼ εἷς and κατὰ εἷς])ⓐ of extension in space, along, over, through, in, upon (Hom. et al.; OGI 90, 7 ἐκ τῶν κ. τ. χώραν ἱερῶν; PHib 82, 19; PTebt 5, 188; LXX; Just.; Mel., HE 4, 26, 5) Ac 24:12. καθʼ ὅλην τ. πόλιν throughout the city Lk 8:39 (cp. Diod S 4, 10, 6 καθʼ ὅλην τὴν Ἐλλάδα). ἐγένετο λιμὸς κ. τὴν χώραν ἐκείνην 15:14. κ. τὰς κώμας 9:6. κ. πόλεις καὶ κώμας 13:22 (Appian., Maced. 9 §1 and 4 κ. πόλεις; Just., A I, 67, 3 κ. πόλεις ἢ ἀγρούς).—κ. τόπους in place after place Mt 24:7; Mk 13:8; Lk 21:11 (Theophr., περὶ σημ. 1, 4 p. 389 W.; Cat. Cod. Astr. III 28, 11 ἐν μέρει τ. ἀνατολῆς κ. τόπους, VIII/3, 186, 1 λιμὸς καὶ λοιμὸς καὶ σφαγαὶ κ. τόπους). οἱ ὄντες κ. τὴν Ἰουδαίαν those throughout Judea or living in Judea Ac 11:1. διασπαρῆναι κ. τὰς χώρας τῆς Ἰουδαίας be scattered over the regions of Judea 8:1. κ. τὴν οὖσαν ἐκκλησίαν in the congregation there 13:1. τοῖς κ. τὴν Ἀντιόχειαν καὶ Συρίαν καὶ Κιλικίαν ἀδελφοῖς 15:23. τοὺς κ. τὰ ἔθνη Ἰουδαίους the Judeans (dispersed) throughout the nations 21:21. τοῖς κ. τὸν νόμον γεγραμμένοις throughout the law = in the law 24:14b. κ. τὴν ὁδόν along or on the way (Lucian, Catapl. 4; Jos., Ant. 8, 404) Lk 10:4; Ac 25:3; 26:13. τὸ κ. Κιλικίαν καὶ Παμφυλίαν πέλαγος the sea along the coast of Cilicia and Pamphylia 27:5; but the geographical designation τὰ μέρη τ. Λιβύης τῆς κ. Κυρήνην 2:10 prob. belongs to b: the parts of Libya toward Cyrene.ⓑ of extension toward, toward, to, up to ἐλθεῖν (γίνεσθαι v.l.) κ. τὸν τόπον come up to the place (Jos., Vi. 283) Lk 10:32. ἐλθόντες κ. τὴν Μυσίαν to Mysia Ac 16:7; cp. 27:7. πορεύεσθαι κ. μεσημβρίαν (s. μεσημβρία 2) toward the south 8:26 (cp. Jos., Bell. 5, 505). κ. σκοπὸν διώκειν run (over the course) toward the goal Phil 3:14. λιμὴν βλέπων κ. λίβα καὶ κ. χῶρον a harbor open to the southwest and northwest Ac 27:12 (s. βλέπω 8).—κ. πρόσωπον to the face (cp. Jos., Ant. 5, 205) Gal 2:11. ἔχειν τινὰ κ. πρόσωπον meet someone face to face (Thieme 19 has reff. for the use of κατὰ πρόσωπον as a legal formula) Ac 25:16. κ. πρόσωπον ταπεινός humble when personally present 2 Cor 10:1. κ. πρόσωπόν τινος in the presence of someone Lk 2:31; Ac 3:13. τὰ κ. πρόσωπον what lies before one’s eyes, i.e. is obvious 2 Cor 10:7. κ. ὀφθαλμοὺς προγράφειν portray before one’s eyes Gal 3:1.ⓒ of isolation or separateness, by (Thu. 1, 138, 6 οἱ καθʼ ἑαυτοὺς Ἕλληνες ‘the Greeks by themselves’; Polyb. 1, 24, 4; 5, 78, 3; 11, 17, 6; Diod S 13, 72, 8; Gen 30:40; 43:32; 2 Macc 13:13; Philo, Migr. Abr. 87; 90; Just., D. 4, 5 αὐτὴ καθʼ ἑαυτήν γενομένη; Tat. 13, 1 ἡ ψυχὴ καθʼ ἑαυτήν; Ath. 15, 2 ὁ πηλὸς καθʼ ἑαυτόν) ἔχειν τι καθʼ ἑαυτόν keep someth. to oneself Ro 14:22 (cp. Jos., Ant. 2, 255; Heliod. 7, 16, 1). καθʼ ἑαυτὸν μένειν live by oneself of the private dwelling of Paul in Rome Ac 28:16. πίστις νεκρὰ καθʼ ἑαυτήν faith by itself is dead Js 2:17 (Simplicius in Epict. p. 3, 43 τὸ σῶμα καθʼ αὑτὸ νεκρόν ἐστιν). ἡ κατʼ οἶκον ἐκκλησία the congregation in the house Ro 16:5; 1 Cor 16:19. κατʼ ἰδίαν s. ἴδιος 5. κ. μόνας (Thu. 1, 32, 5; Menand., Epitr. 988 S. [658 Kö.], Fgm. 146 Kö. [158 Kock]; Polyb. 4, 15, 11; Diod S 4, 51, 16; BGU 813, 15 [s. APF 2, 1903, 97]; LXX) alone, by oneself Mk 4:10; Lk 9:18; Hm 11:8 (here, as well as BGU loc. cit. and LXX, written as one word καταμόνας).ⓓ of places viewed serially, distributive use w. acc., x by x (Arrian., Anab. 4, 21, 10 κ. σκηνήν=tent by tent) or from x to x: κατʼ οἶκον from house to house (PLond III, 904, 20 p. 125 [104 A.D.] ἡ κατʼ οἰκίαν ἀπογραφή) Ac 2:46b; 5:42 (both in ref. to various house assemblies or congregations; w. less probability NRSV ‘at home’); cp. 20:20. Likew. the pl. κ. τοὺς οἴκους εἰσπορευόμενος 8:3. κ. τὰς συναγωγάς 22:19. κ. πόλιν (Jos., Ant. 6, 73) from city to city IRo 9:3, but in every (single) city Ac 15:21; 20:23; Tit 1:5. Also κ. πόλιν πᾶσαν (cp. Herodian 1, 14, 9) Ac 15:36; κ. πᾶσαν πόλιν 20:23 D. κ. πόλιν καὶ κώμην Lk 8:1; cp. vs. 4.② marker of temporal aspect (Hdt. et al.; ins, pap, LXX, apolog.)ⓐ in definite indications of time: at, on, during (Hdt. 8, 17; Polemon Soph. B 43 Reader κατʼ ἐκείνην τὴν ἡμέραν ‘in the course of that day’) κατʼ ἀρχάς in the beginning (cp. ἀρχή 1b) Hb 1:10 (Ps 101:26). κ. τὴν ἡμέραν τοῦ πειρασμοῦ in the day of trial 3:8 (Ps 94:8.—Cp. Antig. Car. 173 κ. τὸν σπόρου καιρόν). νεκροῦ … ἀνάστασιν κατʼ αὐτὸν γεγονυῖαν ἱστορεῖ (Papias) reports that a resurrection from the dead occurred in his time Papias (2, 9; so, with personal names, Hdt.; Just., D. 23, 1 τοῦ θεοῦ … τοῦ κ. τὸν Ἐνώχ; Tat. 31, 2 Θεαγένης … κ. Καμβύσην γεγονώς). Of the future: κ. τὸν καιρὸν τοῦτον at that time, then Ro 9:9 (Gen 18:10). Of the past: κ. ἐκεῖνον τὸν καιρόν at that time, then (2 Macc 3:5; TestJos 12:1; Jos., Ant. 8, 266; cp. κατʼ ἐκεῖνο τοῦ καιροῦ Konon: 26 Fgm. 3 p. 191, 25 Jac.; Just., A I, 17, 2; 26, 3 al.) Ac 12:1; 19:23. κ. καιρόν at that time, then Ro 5:6 (Just., D. 132, 1; cp. OGI 90, 28 καθʼ ὸ̔ν καιρόν), unless καιρός here means the right time (s. καιρός 1b end). κατʼ ὄναρ (as καθʼ ὕπνον Gen 20:6; Just., D 60, 5 κ. τοὺς ὕπνους) during a dream, in a dream Mt 1:20; 2:12 (s. s.v. ὄναρ for ins).ⓑ with indefinite indications of time: toward, about κ. τὸ μεσονύκτιον about midnight Ac 16:25; cp. 27:27.—8:26 (s. μεσημβρία 1).ⓒ distributively (cp. 1d): x period by x period: κατʼ ἔτος every year (s. ἔτος) Lk 2:41. Also κατʼ ἐνιαυτόν (s. ἐνιαυτός 1) Hb 9:25; 10:1, 3. καθʼ ἡμέραν daily, every day (s. ἡμέρα 2c) Mt 26:55; Mk 14:49; Lk 16:19; 22:53; Ac 2:46f; 3:2; 16:5; 17:11; 19:9; 1 Cor 15:31; Hb 7:27; 10:11. Also τὸ καθʼ ἡμέραν (s. ἡμέρα 2c) Lk 11:3; 19:47; Ac 17:11 v.l. ἡ ἐπίστασις ἡ καθʼ ἡμέραν (s. ἐπίστασις) 2 Cor 11:28. κ. πᾶσαν ἡμέραν every day (Jos., Ant. 6, 49) Ac 17:7. Also καθʼ ἑκάστην ἡμέραν (s. ἡμέρα 2c) Hb 3:13. κ. μίαν σαββάτου on the first day of every week 1 Cor 16:2. κ. πᾶν σάββατον every Sabbath Ac 13:27; 15:21b; 18:4. κ. μῆνα ἕκαστον each month Rv 22:2 (κ. μῆνα as SIG 153, 65; POxy 275, 18; 2 Macc 6:7). κ. ἑορτήν at each festival Mt 27:15; Mk 15:6.③ marker of division of a greater whole into individual parts, at a time, in detail, distributive use apart from indications of place (s. above 1d) and time (s. 2c)ⓐ w. numerals: κ. δύο ἢ τὸ πλεῖστον τρεῖς two or, at the most, three at a time (i.e. in any one meeting, cp. ἀνὰ μέρος) 1 Cor 14:27 (Dio Chrys. 80 [30], 42 κ. δύο καὶ τρεῖς; Jos., Ant. 3, 142 κ. ἕξ; 5, 172 κ. δύο καὶ τρεῖς). καθʼ ἕνα (on this and the foll. s. εἷς 5e) singly, one after the other vs. 31. κ. ἕνα λίθον each individual stone Hs 9, 3, 5; καθʼ ἕνα λίθον 9, 6, 3. κ. ἓν ἕκαστον one by one, in detail Ac 21:19; 1 Cl 32:1 (Ath. 28, 4 καθʼ ἕκαστον). εἷς καθʼ εἷς Mk 14:19; J 8:9; cp. Ro 12:5 (B-D-F §305; Rob. 460). κ. ἑκατὸν καὶ κ. πεντήκοντα in hundreds and in fifties Mk 6:40.ⓑ περί τινος λέγειν κ. μέρος speak of someth. in detail Hb 9:5 (s. μέρος 1c). κατʼ ὄνομα (each one) by name (ἀσπάζομαι … τοὺς ἐνοίκους πάντες κα[τʼ] ὄνομα PTebt [III A.D.] 422, 11–16; Jos., Vi. 86) J 10:3; 3J 15 (cp. BGU 27, 18); ISm 13:2.④ marker of intention or goal, for the purpose of, for, to (Thu. 6, 31, 1 κ. θέαν ἥκειν=to look at something; cp. Sb 7263, 6 [254 B.C.]; X., An. 3, 5, 2 καθʼ ἁρπαγὴν ἐσκεδασμένοι; Arrian, Anab. 1, 17, 12; 4, 5, 1; 21, 9; 6, 17, 6; 26, 2; Lucian, Ver. Hist. 2, 29; Anton. Lib., Fab. 24, 1 Δημήτηρ ἐπῄει γῆν ἅπασαν κ. ζήτησιν τῆς θυγατρός; 38; Jdth 11:19) κ. τὸν καθαρισμὸν τῶν Ἰουδαίων for the Jewish ceremonial purification J 2:6. κατὰ ἀτιμίαν λέγω to my shame 2 Cor 11:21 (cp. Jos., Ant. 3, 268 κ. τιμὴν τ. θεοῦ τοῦτο ποιῶν). ἀπόστολος … κ. πίστιν … καὶ ἐπίγνωσιν an apostle … for the faith … and the knowledge Tit 1:1 (but the mng. ‘in accordance with’ is also prob.).⑤ marker of norm of similarity or homogeneity, according to, in accordance with, in conformity with, according toⓐ to introduce the norm which governs someth.α. the norm of the law, etc. (OGI 56, 33; Mitt-Wilck., I/2, 352, 11 κ. τὰ κελευσθέντα [as Just., D. 78, 7]; POxy 37 II, 8) κ. τὸν νόμον (Jos., Ant. 14, 173; 15, 51; Just., D. 10, 1 al.; Ath. 31, 1; κ. τοὺς νόμους Ἀρεοπαγείτης, letter of MAurelius: ZPE 8, ’71, 169, ln. 27) Lk 2:22; J 18:31; 19:7; Hb 7:5. τὰ κ. τ. νόμον what is to be done according to the law Lk 2:39 (cp. EpArist 32). κ. τὸ ὡρισμένον in accordance w. what has been determined 22:22. Cp. 1:9; 2:24, 27, 42; Ac 17:2; 22:3. κ. τὸ εὐαγγέλιόν μου Ro 2:16; 16:25a; 2 Ti 2:8. κ. τὸ εἰρημένον Ro 4:18 (cp. Ath. 28, 1 κ. τὰ προειρημένα). κ. τὰς γραφάς (Just., D. 82, 4; cp. Paus. 6, 21, 10 κ. τὰ ἔπη=according to the epic poems; Just., A I, 32, 14 κ. τὸ λόγιον, D. 67, 1 κ. τὴν προφητείαν ταύτην) 1 Cor 15:3; cp. Js 2:8. κ. τὴν παράδοσιν Mk 7:5 (Tat. 39, 1 κ. τὴν Ἑλλήνων παράδοσιν).—κ. λόγον as one wishes (exx. in Dssm., B 209 [not in BS]; also PEleph 13, 1; 3 Macc 3:14) Ac 18:14 (though 5bβ below is also prob.).—It can also stand simply w. the acc. of the pers. according to whose will, pleasure, or manner someth. occurs κ. θεόν (cp. Socrat., Ep. 14, 5 κ. θεόν; 26, 2; Nicol. Dam.: 90 Fgm. 4 p. 332, 1 Jac. and Appian, Bell. Civ. 2, 84 §352 κ. δαίμονα; Jos., Ant. 4, 143 ὁ κ. τοῦτον[=θεόν] βίος; Just., D. 5, 1 κ. τινας … Πλατωνικούς; Tat. 1, 3 κ. … τὸν κωμικόν) Ro 8:27; 2 Cor 7:9–11; κ. Χριστὸν Ἰ. Ro 15:5. κ. κύριον 2 Cor 11:17. Cp. 1 Pt 1:15. κ. τ. Ἕλληνας in the manner of the Greeks, i.e. polytheists PtK 2, p. 14, 1; 7. κ. Ἰουδαίους ln. 25.β. the norm according to which a judgment is rendered, or rewards or punishments are given ἀποδοῦναι τινι κ. τ. πρᾶξιν or ἔργα αὐτοῦ (Ps 61:13; Pr 24:12; Just., A I, 12, 1; 17, 4 al.; κατʼ ἀξίαν τῶν πράξεων) Mt 16:27; Ro 2:6; 2 Ti 4:14; Rv 2:23. μισθὸν λήμψεται κ. τ. ἴδιον κόπον 1 Cor 3:8. κρίνειν κ. τι J 7:24; 8:15; 1 Pt 1:17; cp. Ro 2:2.γ. of a standard of any other kind κ. τ. χρόνον ὸ̔ν ἠκρίβωσεν in accordance w. the time which he had ascertained Mt 2:16. κ. τ. πίστιν ὑμῶν acc. to your faith 9:29. κ. τ. δύναμιν acc. to his capability 25:15 (Just., D. 139, 4; Tat. 12, 3; cp. Just., A II, 13, 6 κ. δύναμιν). Cp. Lk 1:38; 2:29; Ro 8:4; 10:2; Eph 4:7. ἀνὴρ κ. τ. καρδίαν μου Ac 13:22 (καρδία 1bε).δ. Oft. the norm is at the same time the reason, so that in accordance with and because of are merged: οἱ κ. πρόθεσιν κλητοί Ro 8:28. κατʼ ἐπιταγὴν θεοῦ 16:26; 1 Ti 1:1; Tit 1:3. κ. ἀποκάλυψιν Eph 3:3 (Just., D. 78, 2). οἱ καθʼ ὑπομονὴν ἔργου ἀγαθοῦ Ro 2:7. κατʼ ἐκλογήν 11:5 (Just., D. 49, 1). Cp. κ. τὴν βουλήν Eph 1:11 (Just., A I, 63, 16 al.); 2 Th 2:9; Hb 7:16. κ. τί γνώσομαι τοῦτο; by what shall I know this? (cp. Gen 15:8) Lk 1:18.—Instead of ‘in accordance w.’ κ. can mean simply because of, as a result of, on the basis of (Ael. Aristid. 46 p. 219 D.: κ. τοὺς νόμους; Jos., Ant. 1, 259; 278; Just., A I, 54, 1 κατʼ ἐνέργειαν τῶν φαύλων δαιμόνων; Ath. 7, 1 κ. συμπάθειαν τῆς παρὰ τοῦ θεοῦ πνοῆς; 32, 1 κ. χρησμόν). κ. πᾶσαν αἰτίαν for any and every reason (αἰτία 1) Mt 19:3. κ. ἀποκάλυψιν Gal 2:2. Cp. Ro 2:5; 1 Cor 12:8 (κ. τ. πνεῦμα = διὰ τοῦ πν.); Eph 1:5; 4:22b; Phil 4:11; 1 Ti 5:21; 2 Ti 1:9; Tit 3:5; κ. ἀνάγκην Phlm 14 (Ar. 1, 2; 4, 2 al.; Just., A I, 30, 1; 61, 10; Ath. 24, 2); IPol 1:3. ὁ κ. τὸ πολὺ αὐτοῦ ἔλεος ἀναγεννήσας ἡμᾶς 1 Pt 1:3.—καθʼ ὅσον (Thu. 4, 18, 4) in so far as, inasmuch as Hb 3:3. καθʼ ὅσον …, κ. τοσοῦτο in so far as …, just so far (Lysias 31, 8; Galen, De Dignosc. Puls. 3, 2, VIII 892 K.) 7:20, 22.ⓑ as a periphrasis to express equality, similarity, or example in accordance with, just as, similar(ly) to (TestJob 32:6 τίς γὰρ κ. σε ἐν μέσῳ τῶν τέκνων σου; Tat. 25, 1 κ. … τὸν Πρωτέα like Proteus; schol. on Nicander, Ther. 50: sheep are not burden-bearers κ. τοὺς ὄνους=as donkeys are).α. κ. τὰ ἔργα αὐτῶν μὴ ποιεῖτε do not do as they do Mt 23:3. κ. Ἰσαάκ just as Isaac Gal 4:28. κ. θεὸν κτισθείς Eph 4:24 (Synes., Prov. 2, 2 p. 118c κ. θεόν=just as a god). Cp. Col 3:10. κ. τὸν τύπον Hb 8:5 (Ex 25:40; Mel., P. 58, 424 [νόμον v.l.]). Cp. 5:6 (Ps 109:4); 8:9 (Jer 38: 32); Js 3:9.—κ. τὰ αὐτά in (just) the same way (OGI 56, 66; PEleph 2, 6; 1 Macc 8:27; 12:2; Just., D. 1, 2; 3, 5; 113, 3) Lk 6:23, 26; 17:30; Dg 3:1. On the other hand, the sing. κ. τὸ αὐτό Ac 14:1 means together (marriage contract PEleph 1, 5 [IV B.C.] εἶναι ἡμᾶς κ. ταὐτό; 1 Km 11:11). καθʼ ὸ̔ν τρόπον just as (2 Macc 6:20; 4 Macc 14:17) Ac 15:11; 27:25. καθʼ ὅσον …, οὕτως (just) as …, so Hb 9:27. κ. πάντα τρόπον in every way (PSI 520, 16 [250 B.C.]; PCairZen 631, 2; 3 Macc 3:24) Ro 3:2. κ. μηδένα τρόπον (PMagd 14, 9 [221 B.C.]; PRein 7, 31; 3 Macc 4:13; 4 Macc 4:24; Just., D. 35, 7; s. Reader, Polemo 262) 2 Th 2:3. Cp. Johannessohn, Kasus, 1910, 82. κατά w. acc. serves in generalβ. to indicate the nature, kind, peculiarity or characteristics of a thing (freq. as a periphrasis for the adv.; e.g. Antiochus of Syracuse [V B.C.]: 555 Fgm. 12 Jac. κ. μῖσος=out of hate, filled with hate) κατʼ ἐξουσίαν with authority or power Mk 1:27. κ. συγκυρίαν by chance Lk 10:31. κ. ἄγνοιαν without knowing Ac 3:17 (s. ἄγνοια 2a). κ. ἄνθρωπον 1 Cor 3:3 al. (s. Straub 15; Aeschyl., Th. 425; ἄνθρωπος 2b). κ. κράτος powerfully, Ac 19:20 (κράτος 1a). κ. λόγον reasonably, rightly (Pla.; Polyb. 1, 62, 4; 5; 5, 110, 10; Jos., Ant. 13, 195; PYale 42, 24 [12 Jan., 229 B.C.]) 18:14 (but s. above 5aα). λέγειν τι κ. συγγνώμην οὐ κατʼ ἐπιταγήν say someth. as a concession, not as a command 1 Cor 7:6; cp. 2 Cor 8:8. κ. τάξιν in (an) order(ly manner) 1 Cor 14:40 (τάξις 2). κατʼ ὀφθαλμοδουλίαν with eye-service Eph 6:6. μηδὲν κατʼ ἐριθείαν μηδὲ κ. κενοδοξίαν Phil 2:3. κ. ζῆλος zealously 3:6a, unless this pass. belongs under 6 below, in its entirety. κ. σάρκα on the physical plane Ro 8:12f; 2 Cor 1:17; also 5:16ab, if here κ. ς. belongs w. οἴδαμεν or ἐγνώκαμεν (as Bachmann, JWeiss, H-D Wendland, Sickenberger take it; s. 7a below). καθʼ ὑπερβολήν (PTebt 42, 5f [c. 114 B.C.] ἠδικημένος καθʼ ὑπερβολὴν ὑπὸ, Ἁρμιύσιος; 4 Macc 3:18) beyond measure, beyond comparison Ro 7:13; 1 Cor 12:31; 2 Cor 4:17. καθʼ ὁμοιότητα (Aristot.; Gen 1:12; Philo, Fug. 51; Tat. 12, 4 κ. τὸ ὅμοιον αὐτῇ) in a similar manner Hb 4:15b. κ. μικρόν in brief B 1:5 (μικρός 1eγ).⑥ denoting relationship to someth., with respect to, in relation to κ. σάρκα w. respect to the flesh, physically of human descent Ro 1:3; 4:1; 9:3, 5 (Ar. 15, 7 κ. σάρκα … κ. ψυχήν; Just., D. 43, 7 ἐν τῷ γένει τῷ κ. σάρκα τοῦ Ἀβραάμ al.). κ. τὸν ἔσω ἄνθρωπον 7:22 (cp. POxy 904, 6 πληγαῖς κατακοπτόμενον κ. τὸ σῶμα). Cp. Ro 1:4; 11:28; Phil 3:5, 6b (for vs. 6a s. 5bβ above); Hb 9:9b. τὰ κ. τινα (Hdt. 7, 148; Diod S 1, 10, 73; Aelian, VH 2, 20; PEleph 13, 3; POxy 120, 14; Tob 10:9; 1 Esdr 9:17; 2 Macc 3:40; 9:3 al.) someone’s case, circumstances Ac 24:22 (cp. PEleph 13, 3 τὰ κ. σε; Just., A I, 61, 13 τὰ κ. τὸν Ἰησοῦν πάντα, D. 102, 2 τὰ κ. αὐτόν; Ath. 24, 4 τὸ κ. τοὺς ἀγγέλους); 25:14; Eph 6:21; Phil 1:12; Col 4:7. κ. πάντα in all respects (since Thu. 4, 81, 3; Sb 4324, 3; 5761, 22; SIG 834, 7; Gen 24:1; Wsd 19:22; 2 Macc 1:17; 3 Macc 5:42; JosAs 1:7; Just., A II, 4, 4, D. 35, 8 al.); Ac 17:22; Col 3:20, 22a; Hb 2:17 (Artem. 1, 13 αὐτῷ ὅμοιον κ. π.); 4:15a.⑦ Somet. the κατά phrase, which would sound cumbersome in the rendering ‘such-and-such’, ‘in line with’, or ‘in accordance with’, is best rendered as an adj., a possessive pron., or with a genitival construction to express the perspective from which something is perceived or to be understood. In translation it thus functions asⓐ an adj. (Synes., Kingdom 4 p. 4d τὰ κατʼ ἀρετὴν ἔργα i.e. the deeds that are commensurate with that which is exceptional = virtuous deeds; PHib 27, 42 ταῖς κ. σελήνην ἡμέραις; 4 Macc 5:18 κ. ἀλήθειαν=ἀληθής; Just., A I, 2, 1 τοὺς κ. ἀλήθειαν εὐσεβεῖς; Tat. 26, 2 τῆς κ. ἀλήθειαν σοφίας) οἱ κ. φύσιν κλάδοι the natural branches Ro 11:21. ἡ κατʼ εὐσέβειαν διδασκαλία 1 Ti 6:3; cp. Tit 1:1b. οἱ κ. σάρκα κύριοι the earthly masters (in wordplay, anticipating the κύριος who is in the heavens, vs. 9) Eph 6:5. Cp. 2 Cor 5:16b, in case (s. 5bβ above) κ. ς. belongs w. Χριστόν (as the majority, incl. Ltzm., take it): a physical Christ, a Christ in the flesh, in his earthly relationships (σάρξ 5). Correspondingly in vs. 16a κ. ς. would be taken w. οὐδένα: no one simply as a physical being.—JMartyn, JKnox Festschr., ’67, 269–87.ⓑ a possessive pron., but with limiting force (Demosth. 2, 27 τὰ καθʼ ὑμᾶς ἐλλείμματα [i.e. in contrast to the activities of others: ‘your own’]; Aelian, VH 2, 42 ἡ κατʼ αὐτὸν ἀρετή; 3, 36; OGI 168, 17 παραγεγονότες εἰς τοὺς καθʼ ὑμᾶς τόπους; SIG 646, 6; 807, 15 al.; UPZ 20, 9 [II B.C.] ἐπὶ τῆς καθʼ ἡμᾶς λειτουργίας; PTebt 24, 64; 2 Macc 4:21; Tat. 42, 1 τίς ὁ θεὸς καὶ τίς ἡ κατʼ αὐτὸν ποίησις; Mel., HE 4, 26, 7 ἡ καθʼ ἡμᾶς φιλοσοφία) τῶν καθʼ ὑμᾶς ποιητῶν τινες some of your (own) poets Ac 17:28. ἡ καθʼ ὑμᾶς πίστις Eph 1:15. ὁ καθʼ ὑμᾶς νόμος Ac 18:15. τὸ κατʼ ἐμὲ πρόθυμον my eagerness Ro 1:15.ⓒ a gen. w. a noun (Polyb. 3, 113, 1 ἡ κ. τὸν ἥλιον ἀνατολή; 2, 48, 2; 3, 8, 1 al.; Diod S 14, 12 ἡ κ. τὸν τύραννον ὠμότης; Dionys. Hal. 2, 1; SIG 873, 5 τῆς κ. τ. μυστήρια τελετῆς; 569, 22; 783, 20; PTebt 5, 25; PLond III, 1164k, 20 p. 167 [212 A.D.] ὑπὸ τοῦ κ. πατέρα μου ἀνεψιοῦ) τὰ κ. Ἰουδαίους ἔθη the customs of the Judeans Ac 26:3 (Tat. 12, 5 τῇ κ. Βαβυλωνίους προγνωστικῇ; 34, 2 ἡ κ. τὸν Ἀριστόδημον πλαστική). Cp. 27:2. ἡ κ. πίστιν δικαιοσύνη the righteousness of faith Hb 11:7. ἡ κατʼ ἐκλογὴν πρόθεσις purpose of election Ro 9:11.—Here also belong the titles of the gospels εὐαγγέλιον κατὰ Ματθαῖον etc., where κατά is likew. periphrasis for a gen. (cp. JLydus, De Mag. 3, 46 p. 136, 10 Wünsch τῆς κ. Λουκανὸν συγγραφῆς; Herodian 2, 9, 4 of an autobiography ἐν τῷ καθʼ αὑτὸν βίῳ; Jos., C. Ap. 1, 18 τ. καθʼ αὐτὸν ἱστορίαν; 2 Macc 2:13. Cp. B-D-F §163; 224, 2; Zahn, Einleitung §49; BBacon, Why ‘According to Mt’? Exp., 8th ser., 16, 1920, 289–310).—On the periphrasis of the gen. by κατά s. Rudberg (ἀνά beg.) w. many exx. fr. Pla. on. But it occurs as early as Thu. 6, 16, 5 ἐν τῷ κατʼ αὐτοὺς βίῳ.—M-M. DELG. EDNT. TW. -
7 ἐκκλησία
ἐκκλησία, ας, ἡ (ἐκ + καλέω; Eur., Hdt.+)① a regularly summoned legislative body, assembly, as gener. understood in the Gr-Rom. world (Jos., Ant. 12, 164; 19, 332, Vi. 268) Ac 19:39 (on ‘[regular] statutory assembly’, s. ἔννομος and IBM III/2, p. 141. The term ἐννόμη ἐ. here contrasts w. the usage vss. 32 and 40, in which ἐ. denotes simply ‘a gathering’; s. 2 below. On the ἐ. in Ephesus cp. CIG III, 325; IBM III/1, 481, 340; on the ἐ. in the theater there s. the last-named ins ln. 395; OGI 480, 9).—Pauly-W. V/2, 1905, 2163–2200; RAC IV 905–21 (lit.).② a casual gathering of people, an assemblage, gathering (cp. 1 Km 19:20; 1 Macc 3:13; Sir 26:5) Ac 19:32, 40.③ people with shared belief, community, congregation (for common identity, cp. the community of Pythagoras [Hermippus in Diog. L. 8, 41]. Remarkably, in Himerius, Or. 39 [Or. 5], 5 Orpheus forms for himself τὴν ἐκκλησίαν, a group of wild animals, who listen to him, in the Thracian mountains where there are no people), in our lit. of common interest in the God of Israel.ⓐ of OT Israelites assembly, congregation (Dt 31:30; Judg 20:2; 1 Km 17:47; 3 Km 8:14; PsSol 10:6; TestJob 32:8 τῆς εὐώδους ἐ.; Philo; Jos., Ant. 4, 309; Diod S 40, 3, 6) Hb 2:12 (Ps 21:23); e.g. to hear the law (Dt 4:10; 9:10; 18:16) Ac 7:38.ⓑ of Christians in a specific place or area (the term ἐ. apparently became popular among Christians in Greek-speaking areas for chiefly two reasons: to affirm continuity with Israel through use of a term found in Gk. translations of the Hebrew Scriptures, and to allay any suspicion, esp. in political circles, that Christians were a disorderly group).α. of a specific Christian group assembly, gathering ordinarily involving worship and discussion of matters of concern to the community: Mt 18:17; συνερχομένων ὑμῶν ἐν ἐ. when you come together as an assembly 1 Cor 11:18; cp. 14:4f, 12, 19, 28, 35; pl. vs. 34. ἐν ἐ. ἐξομολογεῖσθαι τὰ παραπτώματα confess one’s sins in assembly D 4:14; cp. 3J 6 (JCampbell, JTS 49, ’48, 130–42; for the Johannines s. ESchweizer below). In Ac 15:22 the ‘apostles and elders’ function in the manner of the βουλή or council, the committee of the whole that was responsible in a Gr-Rom. polis for proposing legislation to the assembly of citizens.—Of Christians gathering in the home of a patron house-assembly (‘house-church’) Πρίσκαν καὶ Ἀκύλαν … καὶ τὴν κατʼ οἶκον αὐτῶν ἐ. Ro 16:5; cp. 1 Cor 16:19. Νύμφαν καὶ τὴν κατʼ οἶκον αὐτῆς ἐ. Col 4:15; ἡ κατʼ οἶκόν σου ἐ. Phlm 2.—FFilson, JBL 58, ’39, 105–12; other reff. οἶκος 1aα.—Pl. ἐ. τῶν ἁγίων 1 Cor 14:33; ἐ. τῶν ἐθνῶν Ro 16:4.—1 Ti 5:16 prob. belongs here, s. βαρέω b.β. congregation or church as the totality of Christians living and meeting in a particular locality or larger geographical area, but not necessarily limited to one meeting place: Ac 5:11; 8:3; 9:31 (so KGiles, NTS 31, ’85, 135–42; s. c below), 11:26; 12:5; 15:3; 18:22; 20:17; cp. 12:1; 1 Cor 4:17; Phil 4:15; 1 Ti 5:16 perh., s. α above; Js 5:14; 3 J 9f; 1 Cl 44:3; Hv 2, 4, 3. More definitely of the Christians in Jerusalem Ac 8:1; 11:22; cp. 2:47 v.l.; 15:4, 22; Cenchreae Ro 16:1; cp. vs. 23; Corinth 1 Cor 1:2; 2 Cor 1:1; 1 Cl ins; 47:6; AcPlCor 1:16; Laodicea Col 4:16; Rv 3:14; Thessalonica 1 Th 1:1; 2 Th 1:1; Colossae Phlm subscr. v.l. Likew. w. other names: Rv 2:1, 8, 12, 18; 3:1, 7; IEph ins; 8:1; IMg ins; ITr ins; 13:1; IRo 9:1; IPhld ins; 10:1; ISm 11:1; Pol ins. Plural: Ac 15:41; 16:5; Ro 16:16; 1 Cor 7:17; 2 Cor 8:18f, 23f; 11:8, 28; 12:13; Rv 2:7, 11, 17, 23, 29; 3:6, 13, 22; 22:16; the Christian community in Judea Gal 1:22; 1 Th 2:14; Galatia Gal 1:2; 1 Cor 16:1; Asia vs. 19; Rv 1:4, and cp. vss. 11 and 20; Macedonia 2 Cor 8:1. κατʼ ἐκκλησίαν in each individual congregation or assembly Ac 14:23 (on the syntax cp. OGI 480, 9 [s. 1 above]: ἵνα τιθῆνται κατʼ ἐκκλησίαν in order that they [the statues] might be set up at each [meeting of the] ἐ.). On κατὰ τ. οὖσαν ἐ. Ac 13:1 cp. εἰμί 1 end.ⓒ the global community of Christians, (universal) church (s. AvHarnack, Mission I4 420 n. 2 on Ac 12:1): Mt 16:18 (OBetz, ZNW 48, ’57, 49–77: Qumran parallels; s. HBraun, Qumran I, ’66, 30–37); Ac 9:31 (but s. 3bβ); 1 Cor 6:4; 12:28; Eph 1:22; 3:10, 21; 5:23ff, 27, 29, 32 (HSchlier, Christus u. d. Kirche im Eph 1930; also ThBl 6, 1927, 12–17); Col 1:18, 24; Phil 3:6; B 7:11; Hv 2, 2, 6; 2, 4, 1 (with the depiction of the church as an elderly lady cp. Ps.-Demetr. 265 where Hellas, the homeland, is represented as λαβοῦσα γυναικὸς σχῆμα); 3, 3, 3; IEph 5:1f and oft.—The local assembly or congregation as well as the universal church is more specif. called ἐ. τοῦ θεοῦ or ἐ. τ. Χριστοῦ. This is essentially Pauline usage, and it serves to give the current Gk. term its Christian coloring and thereby its special mng.:α. ἐ. τοῦ θεοῦ (Orig., C. Cels. 1, 63, 22) 1 Cor 1:2; 10:32; 11:16, 22; 15:9; 2 Cor 1:1; Gal 1:13; 1 Th 2:14; 2 Th 1:4; 1 Ti 3:5, 15; Ac 20:28; ITr 2:3; 12:1; IPhld 10:1; ISm ins al.β. ἐ. τοῦ Χριστοῦ (Orig., C. Cels. 5, 22, 14) Ro 16:16.γ. both together ἐ. ἐν θεῷ πατρὶ καὶ κυρίῳ Ἰησοῦ Χριστῷ 1 Th 1:1.δ. ἡ ἐ. ἡ πρώτη ἡ πνευματική the first, spiritual church (conceived in a Platonic sense as preexistent) 2 Cl 14:1; ἐ. ζῶσα the living church the body of Christ vs. 2; ἡ ἁγία ἐ. Hv 1, 1, 6; 1, 3, 4; ἡ καθολικὴ ἐ. ISm 8:2; ἡ ἁγία καὶ καθολικὴ ἐ. MPol ins; ἡ κατὰ τὴν οἰκουμένην καθολικὴ ἐ. 8:1; 19:2; ἓν σῶμα τῆς ἐ. ISm 1:2.—The literature before ’32 is given in OLinton, D. Problem der Urkirche in d. neueren Forschung (s. esp. 138–46) ’32 and AMedebielle, Dict. de la Bible, Suppl. II ’34, 487–691; before ’60, s. RAC; also s. TW, Sieben, and JHainz, Ekklesia ’72. Esp. important: EBurton, Gal (ICC) 1921, 417–20; KHoll, D. Kirchenbegriff des Pls usw.: SBBerlAk 1921, 920–47=Ges. Aufs. II 1928, 44ff; FKattenbusch, D. Vorzugsstellung d. Petrus u. d. Charakter d. Urgemeinde zu Jerusalem: KMüller Festschr. 1922, 322–51; KLSchmidt, D. Kirche des Urchristentums: Dssm. Festschr. 1927, 259–319, TW III 502–39. S. also: EPeterson, D. Kirche aus Juden u. Heiden ’33; KLSchmidt, D. Polis in Kirche u. Welt ’39; WBieder, Ekkl. u. Polis im NT u. in d. alten Kirche ’41; OMichel, D. Zeugnis des NTs v. d. Gemeinde ’41; NDahl, D. Volk Gottes ’41; RFlew, Jesus and His Church2, ’43; GJohnston, The Doctrine of the Church in the NT ’43; WKümmel, Kirchenbegriff u. Geschichtsbewusstsein in d. Urg. u. b. Jesus ’43; DFaulhaber, D. Johev. u. d. Kirche ’38; AFridrichsen, Kyrkan i 4. ev.: SvTK 16, ’40, 227–42; ESchweizer, NT Essays (Manson memorial vol.) ’59, 230–45; EWolf, Ecclesia Pressa—eccl. militans: TLZ 72, ’47, 223–32; SHanson, Unity of the Church in the NT ’46; HvCampenhausen, Kirchl. Amt u. geistl. Vollmacht in den ersten 3 Jahrh. ’53; EKäsemann, Sätze hlg. Rechtes im NT, NTS 1, ’55, 248–60; AGeorge, ET 58, ’46/47, 312–16; in ATR: JBernardin 21, ’39, 153–70; BEaston 22, ’40, 157–68; SWalke 32, ’50, 39–53 (Apost. Fath.); JMurphy, American Ecclesiastical Review 140, ’59, 250–59; 325–32; PMinear, Images of the Church in the NT, ’60; BMetzger, Theology Today 19, ’62, 369–80; ESchweizer, Church Order in the NT, tr. FClarke ’61; RSchnackenburg, The Church in the NT, tr. WO’Hara ’65; LCerfaux, JBL 85, ’66, 250–51; AHilhorst, Filología Neotestamentaria 1, ’88, 27–34. S. also ἐπίσκοπος 2 end; Πέτρος; πέτρα 1.—B. 1476f. DELG s.v. καλέω. M-M. EDNT. TW. Sv. -
8 οἶκος
οἶκος, ὁ (eigtl. FΟΙΚΟΣ, vicus), – 1) Haus, Wohnung; Hom. oft, wie Hes. O., sowohl von dem regelmäßigen, festen Hause, als von der Lagerhütte des Achilleus, Il. 24, 471. 572, der Höhle des Kyklopen, Od. 9, 478, u. den Hütten der Landleute; Soph. Phil. 159 von der Höhle des Philoktet. Er braucht es Ai. 1000 u. sonst, wie Eur., auch für Heimath, Vaterland, wie wir, πρὸς οἶκον εύϑύνοντες εἰναλίαν πλάτην, Hec. 39; ϑεῶν, Her. 8, 143 u. sonst; κατ' οἴκους, zu Hause, 3, 79. 6, 39; ἐπ' οἴκου ἀναχωρεῖν, nach Hause zurückkehren, Thuc. 1, 87. 108; ἀπ' οἴκου εἶναι, von Hause entfernt, in der Fremde sein, 1, 99; αἱ κατ' οἶκον κακοπραγίαι, häusliches Ungemach, 2, 60. – 2) ein einzelnes Zimmerim Hause, Gemach, bes. das der Frauen, εἰς οἶκον ἰοῦσα τὰ σ' αὐτῆς ἔργα κόμιζε, Od. 1, 356, vgl. 362. 19, 514. 598. Dah. auch der plur. von einem einzelnen Hause, das mehrere Zimmer in sich faßt, Od. 24, 417; so οἶκοι βασίλειοι, Aesch. Ag. 152 u. öfter, wie Soph. u. Eur., bes. von den Palästen der Könige. – Auch, bei Sp., Aufenthalt sowohl zahmer als wilder Thiere, Stall, Käfig, Lager, Bau. – 3) auch die ganze Hauswirthschaft, Haus u. Hof, Vermögen; οἶκος καὶ κλῆρος ἀκήρατος Il. 15, 498, u. oft in der Od., φϑινύϑουσιν ἔδοντες οἶκον ἐμόν 1, 251, ἐσϑίεταίμοι οἶκος, ὄλωλε δὲ πίονα ἔργα 4, 318, καὶ κτήματα 7, 314, σοὶ δὲ ϑεοὶ ἄνδρα τε καὶ οἶκον καὶ ὁμοφροσύνην όπάσειαν 6, 181, Hausstand; οἴκων πατρῴων, Pind. N. 9, 14; οἱ κηδόμενοι τοῦ Ιελαμῶνος τηλόϑεν οἴκου, Soph. Ai. 203; vgl. ὁ βασιλῆος οἶκος, Her. 5, 31. 6, 9; τὸν οἶκον πάντα τὸν ἑωυτοῦ ἐπέδωκε, 7, 224; vgl. 3, 53; πᾶς ὁ οἶκος ὁ τοῦ πατρὸς οὕτως οἰκήσεται, Plat. Lach. 185 a; u. so bes. im Attischen Recht, im Ggstz gegen das eigentliche Haus, οἰκία, das ganze Vermögen, οἶκος τριηραρχῶν πεντετάλαντος, Is. 7, 42; ὀγδοηκοντατάλαντος, Lys. 26, 22; Dem. 27, 15; οἴκους πολυταλάντους ἀνατρέψασα, Luc. Tox. 14; vgl. Böckh Staatshaush. I p. 379. – 4) Haus, Familie, Geschlecht, ὁ βασιλῆος οἶκος, Her. 5, 31. 6, 9; vgl. Thuc. 1, 137. – 5) Bei den Astrologen das Zeichen des Thierkreises, in welchem ein Planet regiert. Vgl. οἰκοδεσπότης.
-
9 οικος
I.II.ὅ1) обиталище, жилище, помещение, жилье(Πηλείδης δ΄ οἴκοιο ἆλτο θύραζε Hom.)
2) тж. pl. домκατ΄ οἴκους Her. и κατ΄ οἶκον (ἐν δόμοις) Soph. — у себя дома;
αἱ κατ΄ οἶκον κακοπραγίαι Thuc. — домашние неприятности;ἐς и πρὸς οἶκον Aesch. — домой, на родину;ἀπ΄ οἴκου εἶναι Thuc. — быть далеко от дома (на чужбине);ἐπ΄ οἴκου ἀποχωρεῖν Thuc. — возвращаться домой3) комната, покойἀμφιπόλων οἶ. Hom. — комната служанок, девичья
4) дворец(βασίλειος οἶ. Arst.)
5) (тж. οἶ. τοῦ θεοῦ и οἶ. προσευχῆς NT.) храм6) имущество, состояние(οἶ. καὴ κλῆρος Hom.; οἶ. καὴ κτήματα Her.)
7) тж. pl. семья, род, дом(Ἀγαμεμνόνιοι Aesch.; Λαβδακιδᾶν Soph.)
-
10 οἶκος
Grammatical information: m.Meaning: `house, dwelling of any kind, room, home, household, native land' (Il.).Other forms: dial. ϜοῖκοςCompounds: Very many compp., e.g. οἰκο-νόμος m. `householder, keeper' with - νομέω, - νομία (att.), compoun δ of οἶκον νέμειν, - εσθαι; μέτ-οικος (ion. att.), πεδά-Ϝοικος (Arg.) `living among others, attending, rear vassal'; ἐποίκ-ιον n. `outbuilding, countryhouse, village' (Tab. Heracl., LXX, pap.), hypostasis of ἐπ' οἴκου.Derivatives: (very short survey). A. Subst. 1. τὰ οἰκία pl. (Il.), sg. τὸ οἰκίον (since LXX) `residence, palace, nest' (cf. Scheller Oxytonierung 30, Schwyzer-Debrunner 43). 2. οἰκία, ion. - ίη f. (posthom.; for hexam. uneasy), Ϝοικία (Cret., Locr.) `house, building' (Scheller 48 f.) with the dimin. οἰκΐδιον n. (Ar., Lys.), οἰκιή-της (ion.), Ϝοικιά-τας m. (Locr., Thess., Arc.) = οἰκέτης (s. 5), οἰκια-κός `belonging to the house, housemate' (pap., Ev. Matt.). 3. Rare dimin. οἰκ-ίσκος m. `little house, little room, bird cage' (D., Ar., inscr.), - άριον n. `little house' (Lys.). 4. οἰκεύς (Il.), Ϝοικεύς (Gort.) m. `housemate, servant' (Bosshardt 32f., Ruijgh L'élém. ach. 107 against Leumann Hom. Wörter 281); f. Ϝοικέα (Gort.). 5. οἰκέ-της (ion. att.), Boeot. Ϝυκέ-τας m. `housemate, servant, domestic slave', f. - τις (Hp., trag.), with - τικός (Pl., Arist., inscr.; Chantraine Études 137 a. 144), - τεία f. `the whole of domestic servants, attendants' (Str., Aristeas, J., inscr.); οἰκετεύω `to be a housemate, to occupy' only E. Alc. 437 (lyr.) and H.; on οἰκέτης, οἰκεύς, οἰκιήτης E. Kretschmer Glotta 18, 75ff.; compound πανοικεσίᾳ adv. `with all οἰκέται, with the whole of attendants' (Att.) -- B. Adj. 6. οἰκεῖος (Att.), οἰκήϊος (ion. since Hes. Op. 457) `belonging to the house, domestic, homely, near' with - ειότης (-ηϊότης), - ειόω (-ηϊόω), from where - είωμα, - είωσις, - ειωτι-κός. 7. οἰκίδιος `id.' (Opp.); κατοικ-ίδιος (: κατ' οἶκον) `indoor' (Hp., Ph.). -- C. Verbs. 8. οἰκεω (Il.), Ϝοικέω (Locr.), very often w. prefix, e.g. ἀπ-, δι-, ἐν-, ἐπ-, κατ-, μετ-, `to house, to reside', also `to be located' (see Leumann Hom. Wörter 194), `to occupy, to manage' with οἴκ-ησις (late also διοίκ-εσις), - ήσιμος, - ημα, - ηματιον, - ηματικός, - ητήρ, - ητήριον, - ήτωρ, - ητής, - ητικός. 9. οἰκίζω, often w. ἀπ-, δι-, κατ-, μετ-, συν- a.ο. `to found, to settle' (since μ 135 ἀπῴκισε; cf. Chantraine Grannn. hom. 1, 145) with οἴκ-ισις, - ισία, - ισμός, - ιστής, - ιστήρ, - ιστικός. -- Adverbs. 10. οἴκο-θεν (Il.), - θι (ep.), - σε (A. D.) beside fixed loc. οἴκ-οι (Il.), - ει (Men.; unoriginal? Schwyzer 549 w. lit.). 11. οἴκα-δε `homeward' (Il., Ϝοίκαδε Delph.), prob. from (Ϝ)οῖκα n. pl. like κέλευθα, κύκλα a. o. (Wackernagel Akzent 14 n. = Kl. Schr. 2, 1082 n. 1; diff. Schwyzer 458 a. 624), - δις (Meg.; Schwyzer 625 w. lit.); besides οἶκόν-δε (ep).Origin: IE [Indo-European] [1131] *u̯eiḱ-, u̯oiḱ- `house'Etymology: Old name of the living, the house, identical with Lat. vīcus m. `group of houses, village, quarter', Skt. veśa- m. `hous', esp. `brothel'; IE *u̯óiḱo-s m. Besides in Indo-Ir. and Slav. zero grade and mososyll. Skt. viś- f., acc. viś-am, Av. vīs- f., acc. vīs-ǝm, OPers. viÞ-am `living, house' (OIr. esp. `house of lords, kings'), `community', Slav., e.g. OCS vьsь f. (i-st. second.) `village, field, piece of ground', Russ. vesь `village', IE *u̯iḱ- f. Beside these old nouns Indo-Ir. has a verb meaning `enter, go in, settle', Skt. viśáti, Av. vīsaiti, IE *u̯iḱ-éti. It can be taken as demon. of *u̯iḱ-'house'; so prop. "come in the house, be (as guest) in the house"? To this verb is connected, first as nom. actionis, IE *u̯óiḱo-s, prop. "entering, go inside", concret. `entrance, living'. Beside it as oxytone nom. agentis Skt. veśá- m. `inhabitant', Av. vaēsa- m. `servant', IE *u̯oiḱó-s m. Another nomen actionis is Goth. weihs, gen. weihs-is n. `village', which goes back on IE *u̯éiḱos- n.. -- The formally identical τὰ οἰκία and Skt. veśyà- n. `house, village' are separate innovations (Schindler, BSL 67, 1972, 32). -- More forms w. rich lit. in WP. 1, 231, Pok. 1131, W.-Hofmann and Ernout-Meillet s. vīcus a. vīlla, Vasmer vesь. -- Not here prob. τριχάϊκες, s. v.Page in Frisk: 2,360-361Greek-English etymological dictionary (Ελληνικά-Αγγλικά ετυμολογική λεξικό) > οἶκος
-
11 οἶκος
οἶκος (-ος, -ῳ, -ον; -ων:1ϝοικ- P. 7.5
, N. 6.25)a house, homeβασιλεὺς δ' ἅπαντας ἐν οἴκῳ εἴρετο παῖδα O. 6.48
ἥμερον ὄφρα κατ' οἶκον ὁ Φοίνιξ ὁ Τυρσανῶν τ ἀλαλατὸς ἔχῃ P. 1.72
εὔχεται ποτὲ οἶκον ἰδεῖν P. 4.294
ἐπεὶ τίνα πάτραν, τίνα οἶκον ναίων ὀνυμάξεαι ἐπιφανέστερον P. 7.5
φεῦγε γὰρ Ἀμφιαρῆ ποτε θρασυμήδεα καὶ δεινὰν στάσιν πατρίων οἴκων ἀπό τ' Ἄργεος N. 9.14
χρυσέων οἴκων ἄναξ Herakles in Olympos I. 4.60 “ἐμὰν ματέρα λιπόντες καὶ ὅλον οἶκον εὐερκέα Pae. 4.45
μή μιν εὔφρον' ἐς οἶ[κ]ον μήτ ἐπὶ γῆρας ἱξέμεν βίου (supp. Housman)Πα.. 11. ]οἶκον Ἀμφιτρύωνος Pae. 20.16
ὃς ἀμαξοφόρητον οἶκον οὐ πέπαται of the wagon of the Scythian nomads fr. 105b. 2.b house, familyτρισολυμπιονίκαν ἐπαινέων οἶκον O. 13.2
“ κοὔ με πονεῖ τεὸν οἶκον ταῦτα πορσύνοντ' ἄγαν” P. 4.151ἕτερον οὔ τινα οἶκον ἀπεφάνατο πυγμαχία πλεόνων ταμίαν στεφάνων N. 6.25
τόν τε Θεμιστίου ὀρθώσαντες οἶκον τάνδε πόλιν θεοφιλῆ ναίοισι I. 6.65
ἀλλ' ᾧτινι μὴ λιπότεκνος σφαλῇ πάμπαν οἶκος βιαίᾳ δαμεὶς ἀνάγκᾳ Παρθ. 1. 1. ὁ γὰρ ἐξ οἴκου ποτὶ μῶμον ἔπαινος κίρναται (cf. οἴκοθεν, arising from the achievements of one's family) *fr. 181.* -
12 πρός
πρός, dor. u. poet. ποτί u. προτί (nur in wenigen Zusammensetzungen wird ι elidirt, s. oben ποτί), kretische Form durch Buchstabenumstellung war πορτί, Greg. Cor. p. 238; – zu, adverb., ohne Casus, noch dazu, oben drein, außerdem; am häufigsten πρὸς δέ, Hom. oft, wie ϑλάσσε δέ οἱ κοτύλην, πρὸς δ' ἄμφω ῥῆξε τένοντε, Il. 5, 307; ἅπερ τελεῖται, πρὸς δ' ἃ βούλομαι λέγω, Aesch. Prom. 931; Her. 1, 71. 2, 119. 3, 135. 5, 20 u. sonst (auch in attischer Prosa nicht selten); πρὸς γάρ, 3, 91; καὶ πρὸς πιέζει χρημάτων ἀχηνία, Aesch. Ch. 299; ὄλωλα καὶ πρός γ' ἐξελαύνομαι χϑονός, Eur. Med. 704, vgl. Or. 621 Hel. 962; καὶ πρὸς οὐκ αἰτοῠμαι οὐδέν, Ar. Equ. 576; κἄγωγε πρός, Ran. 416, vgl. Plut. 1001; καὶ πρός, Her. 6, 125 u. oft bei den Attikern; πρὸς δὲ καί, Thuc. 3, 58, Xen. Hell. 6, 7, 3 Cyr. 6, 4, 8, πρὸς δ' ἔτι, Her. 3, 74; Xen. An. 3, 2, 2; πρὸς δὲ καί, Plat. Prot. 321 d; καὶ πρός γε, Rep. I, 328 a. Soph. 234 a; καὶ ἐλεεινόν γε πρός, Gorg. 469 b; vgl, noch Pors. Eur. Phoen. 629, Reisig comm. crit. Soph. O. C. 809 p. 308. Vgl. auch προςέτι.
Als Präposition mit dem gen., dat. u. accus.
I. Mit dem gen., von her, den Gegenstand bezeichnend, von dessen Seite her Etwas kommt, oder von dem Etwas ausgeht; – 1) örtlich, die Richtung oder Bewegung von einem Orte her bezeichnend, ἀλώμενος ἵκετ' ἐμὸν δῶ, ἠὲ πρὸς ἠοίων ἢ ἑσπερίων ἀνϑρώπων, Od. 8, 29; auch bei Verbis der Ruhe, so daß aber bei der Ortsbestimmung immer an ein Ausgehen von derselben zu denken ist, wie Thuc. 3, 21 sagt τὸ τεῖχος εἶχε δύο τοὺς περιβόλους πρός τε Πλαταιέων καὶ εἴ τις ἔξωϑεν ἀπ' Ἀϑηνῶν ἐπίοι, von Platää her; 4, 31 verbindet er ἔκ τε τοῠ πελάγους καὶ πρὸς τοῠ λιμένος. So schon Hom., πρὸς μὲν ἁλὸς Κᾶρες, πρὸς Θύμβρης δ' ἔλαχον Λύκιοι, Il. 10, 428; νῆσοι πρὸς Ἤλιδος, in der Nähe von Elis, wenn man von Elis kommt, Od. 21, 347; am häufigsten bei Bestimmungen der Himmelsgegenden, von Norden, von Westen her, wo uns geläufiger ist »gegen Norden« zu sagen, αἱ μὲν (ϑύραι) πρὸς Βορέαο καταιβαταὶ ἀνϑρώποισιν, αἱ δ' αὖ πρὸς Νότου εἰσὶ ϑεώτεραι, Od. 13, 110. 111, πρὸς δύνοντος ἡλίου, Aesch. Suppl. 252; πρὸς νότου ἀνέμου, Her. 3, 101. 102; πρὸς μεσαμβρίης Ἀραβίη ἐστί, ib. 107; sogar χωρίον πρὸς τοῠ Τμώλου τετραμμένον, 1, 84; τὰ πρὸς νότου, Plat. Critia. 112 c; τὰ ὑποζύγια ἔχοντες πρὸς τοῠ ποταμοῠ, auf der Seite des Flusses, Xen. An. 2, 2, 4, vgl. 4, 3, 26. So sagt auch Soph. ἐμπολᾶτε τὸν πρὸς Σάρδεων ἤλεκτρον, Ant. 1024, der von Sardes herkommt. Da aber auch die Griechen so πρός c. accus. brauchten, die Richtung wohin bezeichnend, so verbindet Her. τὸν μὲν πρὸς βορέω ἑστεῶτα, τὸν δὲ πρὸς νότον, 2, 121, vgl. 4, 17. 122. In Stellen, wie Il. 15, 669, φόως γένετ' ἀμφοτέρωϑεν, ἠμὲν πρὸς νηῶν, u. 22, 198, αὐτὸς δὲ ποτὶ πτόλιος πέτετ' αἰετός, übersetzt man hinwärts, aber in der ersten Stelle wird schon durch ἀμφοτέρωϑεν die Auffassung »von den Schiffen her« angedeutet. Einfach durch an kann es öfters übersetzt werden, εἰσὶ οὗτοι οἱ χῶροι πρὸς ϑαλάσσης, Her. 2, 154, vgl. 5, 15. 8, 120; Πελλήνη πρὸς Σικυῶνος, 1, 145; auch φυλακαὶ κατέστασαν πρὸς Αἰϑιόπων Ἀραβίων, 2, 30, sie standen von der Seite. der Araber her, d. h. vor, gegenüber, also eigtl. von feindlicher Seite her. – Daher 2) von Personen, – a) auf Jemandes Seite stehen, d. h. von seiner Partei sein, für Einen sein, πρὸς τῶν κρατούντων δ' ἐσμέν, οἱ δ' ἡσσωμένων, Aesch. Spt. 498; ἐπειδὴ Ζεὺς πρὸς ἡμῶν ἐστιν, für uns ist, Eur. Rhes. 320. auch πρὸς τῶν ἐχόντων, Φοῖβε, τὸν νόμον τίϑης, d. i. zu Gunsten der Reichen, Alc. 58; πρός τινος λέγειν, Ar. Vesp. 647; Κροῖσος ἐλπίσας πρὸς ἑωυτοῠ τὸν χρησμὸν εἶναι, daß das Orakel für ihn sei, Her. 1, 75; τὸ ἐν στενῷ ναυμαχέειν πρὸς ἡμέων ἐστί, 8, 60, 2, ist zu unserm Vortheil; dah. γενέσϑαι πρός τινος, Einem beitreten, 7, 22, ἀπ οστάντες ἀπ' ἐκείνου καὶ γενόμενοι πρὸς σέο, 1, 124; ὅ ἐστι πρὸς τῶν ἠδικηκότων μᾶλλον, Thuc. 3, 38; Καλλίας μοι δοκεῖ μάλα πρὸς Πρωταγόρου εἶναι, Plat. Prot. 336 d; daher πρὸς λόγου εἶναι, zum Zwecke dienlich sein, Gorg. 459 c; πρὸς ἐμοῦ δικαίως τὴν ψῆφον ἔϑεσϑε, zu meinen Gunsten, Dem. 39, 40; κἂν μέν τι ᾖ πρὸς τῶν ἐχϑρῶν κατὰ τῆς πόλεως ἐν τοῖς ὅρκοις, 17, 18, Folgde, vgl. οὐ κατ' αὐτοῠ, πρὸς αὐτοῠ δὲ νομίσας εἶναι τὰ συμβαίνοντα, Pol. 3, 104, 2; – τὰ πρὸς σφῷν, so viel wie das Eurige, Soph. O. R. 668. – b) von Einem ausgehend, zunächst von Einem erlangen, erhalten, vernehmen; ἔχειν τιμὴν πρὸς Διός, Od. 11, 302, Ehre von Seiten des Zeus erlangen, haben, die Zeus gewährt; ὡς ἄν μοι τιμὴν μεγάλην καὶ κῠδος ἄρηαι πρὸς πάντων Δαναῶν, Il. 16, 84, vgl. 22, 514; wie ἄρνυσϑαί τι πρός τινος, 1, 160; εἰ γὰρ τύχοιεν ὧν φρονοῠσι πρὸς ϑεῶν, wenn sie von den Göttern erlangen, die Götter ihnen gewähren, Aesch. Spt. 532; ähnlich ὅπη μέλλει τις οἴσεσϑαι δάκρυ πρὸς τῶν, κλυόντων, Prom. 642; τὰς ἡδονὰς πρὸς σοῠ λαβοῠσα ἐκτησάμην, Soph. El. 1295, vgl. Tr. 330; ἵνα κακόν τι πρὸς ϑεῶν ἢ πρὸς ἀνϑρώπων λάβοι, Her. 2, 139, vgl. 152; ἀκούειν τι πρός τινος, von Einem, aus seinem Munde hören, Il. 6, 525, Her. 7, 153; μανϑάνειν πρός τινος, Soph. Phil. 959 O. C. 13, ὅπως πρὸς σοῠ τι κερδἀναιμι, Tr. 190. – c) dann bei solchen Verbis, die einen leidenden Zustand, eine Einwirkung eines Andern andeuten, bes. bei πάσχω, οἷα πρὸς ϑεῶν πάσχω ϑεός, Aesch. Prom. 92; Ch. 413 Eum. 100, Soph. Phil. 1343; Her. 1, 73. 3, 65. 74; κακῶς κλύουσα πρὸς σέϑεν, Soph. El. 514, durch deine Veranlassung in schlimmem Rufe stehen; oft ϑανεῖν πρός τινος, Aesch. Eum. 597, Soph. O. R. 592 u. öfter, Eur. Or. 1632; πρὸς ἀλλήλοιν ϑανεῖν, Einer durch den Andern umkommen, Valck. Phoen. 1275. Auffallend braucht Soph. sogar zwei Präpositionen, πρὸς τῶν ϑανόντων μηδενὸς ϑανεῖν ὕπο, Trach. 1150. so auch ὤλετο πρὸς χειρὸς ἕϑεν, Aezeh. Suppl. 64, Soph. Ant. 51; ποίας ὄλλυμαι πρὸς αἰτίας, aus welchem Grunde, durch welche Schuld, Eur. Andr. 1126; vgl. Soph. O. R. 1236, – πρὸς ὧν ἐκπίπτει κράτους, Aesch. Prom. 950. 998; Soph. Ant. 675 u. A. – Dader auch geradezu bei Passivis statt ὑπό, bei Tragg., πρὸς τοῦ τύραννα σκῆπτρα συληϑήσεται; αὐτὸς πρὸς αὑτοῠ κενοφρόνων βουλευμάτων, Aesch. Prom. 762, von wem wird der Raub ausgehen? πρὸς ἄτης ϑηραϑεῖσαι, 1074; πρὸς ἀνδρὸς δ' ἀνὴρ ὑπὸ δορὶ καίνεται, Spt. 329; πρὸς φίλου ἔφϑισο, 954, u. oft; τῶν ἐμῶν τητώμενος πρὸς τοῠ κακίστου, Soph. Phil. 384; γελώμενος πρὸς σοῠ, 1012; πρὸς ὑμῶν λειφϑήσομαι, 1060, πρὸς τοῠ διδαχϑείς, O. R. 359: so διδάσκεσϑαι πρός τινος Il. 11, 831, von Einem belehrt werden, wie μανϑάνω, u. sonst; woran sich auch reiht αὐτὴ πρὸς αὑτῆς τέϑνηκε, Tr. 1122; αὐτὸς πρὸς αὑτοῠ, sc. αἱμάσσεται, Ant. 1162. Aber πρὸς ἀνδρὸς ἢ τέκνων φοβουμένη, Soph. Tr. 149, ist = in Ansehung; – πρὸς ἀνδρὸς ἠδικημένη, Eur. Med. 26; nicht selten λέγεσϑαι πρός τινος, von Einem erwähnt werden, Her. 3, 115; οὐ λέγεται πρὸς οὐδαμῶν, 4, 47; τετιμῆσϑαι, ἀτιμάζεσϑαι, περιϋβρίζεσϑαι πρός τινος, geehrt oder beschimpft werden von Einem, 2, 75. 5, 20. 1, 61. 2, 152; auch λόγου οὐδενὸς γιγνόμεϑα πρὸς Περσέων, 1, 221; τὸ ποιεύμενον πρὸς Λακεδαιμονίων, das von den Lacedämoniern Gethane, 7, 209; u. daher auch ἐλείπετο ἀϑάνατον μνήμην πρὸς Ἑλλησποντίων, 4, 144, wo wir übersetzen »ein Andenken bei den Hellespontiern hinterlassen«, eigentlich das von den Hell. ausgehende Andenken. – Auch bei subst. u. adj. findet sich diese Vrbdg, ἔρημος πρὸς φίλων, verlassen von Seiten der Freunde, Soph. Ant. 910; βαρείαις πρὸς ϑεῶν δυςπραξίαις, 746, die von Seiten der Götter verhängt sind; δόλος πρὸς κασιγνήτου, Eur. Phoen. 365; ἔπαινος πρὸς ἀνϑρώπων τε καὶ ϑεῶν, Lob von Seiten der Menschen und Götter, Plat. Legg. II, 663 a; γνώμη ἐπίφϑ ονος πρὸς τῶν πλεύνων, die von der Mehrzahl ungünstig betrachtet, gehaßt wird, Her. 7, 139. Vgl. noch τίς πρὸς ἀνδρὸς μὴ βλέποντος ἄρκεσις, Soph. O. C. 73; οὐδ' οἶδα τέρψιν οὐδ' ἐπ ίψογον φάτιν ἄλλου πρὸς ἀνδρός, Aesch. Ag. 598. – d) dah. auf Jemandes Veranlassung, Geheiß, Befehl, nach Jemandes Auftrag, πρὸς Διός, προς ϑεῶν, von Zeus' wegen, nach der Götter Willen; Il. 1, 239 οἵ τε ϑέμιστας πρὸς Διὸς εἰρύαται, u. πρὸς Τρώων, auf der Troer Geheiß. 6, 57, πρὸς ἄλλης ἱστὸν ὑφαίνοις, auf einer Fremden Geheiß, 6, 456; οὔκουν τάδ' ἔσται πρὸς ϑεῶν, Aesch. Spt. 199; Suppl. 992; – πρὸς Διός εἰσι ξεῖνοί τε πτωχοί τε, die Fremden stehen unter Zeus' Schutz, Od. 6, 207. 14, 57. – Hiermit kann man zusammenstellen ὅτι δικαιότατον καὶ πρὸς ϑεῶν καὶ πρὸς ἀνϑρώπων, was das Gerechteste bei ihnen ist, von Seiten der Götter als das Gerechteste angesehen wird, Xen. An. 1, 6, 6; ὃς πρὸς ϑεῶν ἀσεβής, 2, 5, 20; vgl. δρᾶν οὐδὲν ἄδικον οὔτε πρὸς ϑεῶν οὔτε πρὸς ἀνϑρώπων, nach dem Urtheile der Götter und Menschen, Thuc. 1, 71. – e) im eigentlichen Sinne, von Einem herstammend, πρὸς πατρός, πρὸς μητρός, von des Vaters, der Mutter Seite, πάππος ὁ πρὸς πατρὸς ἢ μητρός, Plat. Legg. IX, 856 d; Ἀϑηναῖον ὄντα καὶ τὰ πρὸς πατρὸς καὶ τὰ πρὸς μητρός, Dem. 57, 17, u. öfter bei den Rednern; dah. οἱ πρὸς αἵματος, die Blutsverwandten, Soph. El. 1297. – Vgl. noch, wo es mehr umschreibend ist, δύο μὲν τὰ πρὸς ἡμῶν ἀνϑρώπεια, δύο δ' αὖ τὰ πρὸς ϑεῶν ϑεῖα, Plat. Soph. 266 a. – 3) Bei Beschwörungen, bei, μάρτυροι πρὸς ϑεῶν, πρὸς ἀνϑρώπων, Zeugen bei den Göttern, den Menschen, Il. 1, 339; ἐπιορκεῖν πρὸς δαίμονος, bei einer Gottheit falsch schwören, 19, 188; bes. wird es bei betheuernden Bitten u. Beschwörungen zu dem Gegenstande gesetzt, bei welchem man Einen beschwört, bei, um willen, wobei die Götter, od. was sonst beschworen wird, als die, von deren Seite der Eid bewacht wird, anzusehen sind, πρός τ' ἀλόχου καὶ πατρός, Od. 11, 67. 13, 324; μὴ πρὸς ἀραίου Διὸς ἔλϑῃς, μὴ πρὸς ξενίας ἀνοίξῃς, Soph. Phil. 1167 O. C. 517; u. häufig πρὸς ϑεῶν, Ar. u. sonst; πρὸς τῆς δεξιᾶς, τῶν κρεῶν, Thesm. 936 Pax 374; der gen. ist zu ergänzen bei Soph. Phil. 469, πρός τ' εἴ τί σοι κατ' οἶκόν ἐστι προςφιλές, vgl. O. C. 250, u. wird häufig von der Präposition durch σέ und andere Wörter getrennt, πρὸς νύν σε πατρός τε μητρὸς ἱκέτης ἱκνοῠμαι, Phil. 466; πρὸς νῦν σε κρηνῶν, O. C. 1335; u. mit Auslassung des Verbums, μὴ πρός σε γούνων, μὴ πρός σε ϑεῶν, um der Götter willen nicht, vgl. Valck. Eur. Phoen. 1659, Pors. Eur. Med. 325, Jacobs A. P. p. 359. – 4) Uebtr. wird es auch zur Bezeichnung des Angemessenen, Gebührenden, Geziemenden gebraucht, τὸ γὰρ δολῶσαι πρὸς γυναικὸς ἦν σαφῶς, Aesch. Ag. 1619, es war etwas von der Frau Ausgehendes, was von dem Charakter der Frau herrührt, ihr angemessen ist, von Frauenart, vgl. πρὸς δυςσεβείας ἦν ἐμοὶ τόδ' ἐν φρεσίν, Ch. 693; οὐ πρὸς σοφοῠ ἰατροῠ ϑρηνεῖν, Soph. Ai. 579, vgl. 312, es ist nicht des weisen Arztes Art, der weise Arzt muß nicht; σοφοῠ πρὸς ἀνδρός, Ar. Thesm. 177 Ran. 541; πρὸς ἀνδρὸς οὐδὲν ὑγιές ἐστιν εἰργασμένου, Plut. 355; u. in Prosa, οὐ πρὸς τοῠ ἅπαντος ἀνδρός, ἀλλὰ πρὸς ψυχῆς τε ἀγαϑῆς καὶ ῥώμης ἀνδρηΐης, nicht nach der Art, nicht Sache eines jeden Mannes, sondern eines wackern Gemüthes und männlicher Kraft, Her. 7, 153; οὔτε Περσικὰ ἦν τὰ ποιεύμενα, οὔτε πρὸς τῶν ἐξ Ἀσίης οὐδαμῶν, noch in der Art irgend welcher Asiaten, 5, 12; πρὸς σοῠ ἐστι, es kommt dir zu, gebührt dir, ziemt dir, vgl. Valck. Schol. Eur. Phoen. 1686; πρὸς δίκης, dem Rechte gemäß, = δικαίως, Soph. O. R. 1014 El. 1203; οὐκ ἦν πρὸς τοῠ Κύρου τρόπου, es lag nicht in seinem Charakter, Xen. An. 1, 2, 11; ἄτοπα λέγεις καὶ οὐδαμῶς πρὸς σοῦ, Mem. 2, 3, 15; – πρὸς ὀνείδους, ἀτιμίας, αἰσχύνης u. dgl. ποιεῖσϑαι, λαβεῖν τι, Etwas als Schimpf annehmen, ansehen, Plut. Cic. 13 Flamin. 7 u. sonst, s. Lob. Phryn. 10; S. Emp. adv. math. 7, 12 vrbdt διὰ τὸ ἀνωφελὲς καὶ πρὸς κακοῠ τοῖς φιλοσοφοῠσιν ὑπάρχειν.
II. Mit dem dat. bezeichnet es den Gegenstand, an dessen Seite, bei dem Etwas ist, oder zu dem Etwas hinzukommt; – 1) örtlich, bei, an, neben; mit Verbis der Ruhe, oder mit dem Nebenbegriff der Bewegung nach einem Orte hin, aber immer mit dem Gedanken einer darauf folgenden Ruhe an dem Orte verbunden; βάλλειν ποτὶ γαίῃ, ποτὶ πέτρῃ, gegen die Erde, an den Felsen werfen, so daß es daran liegen od. hangen bleibt, Il. 1, 245. 22, 64 Od. 5, 415. 7, 279. 11, 423; χεῖρας ποτὶ γούνασι μητρὸς βάλλειν, die Arme gegen die Kniee der Mutter flehend ausstrecken, 6, 310, vgl. 3, 298. 5, 401; λαβεῖν προτὶ οἷ, an sich raffen, an sich nehmen, Il. 20, 418; ἑλεῖν προτὶ οἷ, an sich ziehen, 21, 507 Od. 24, 347; πρὸς ἀλλήλῃσιν ἔχεσϑαι, sich fest an einander halten, an einander hangen, 5, 329. 433; πασσάλευε πρὸς πέτραις, Aesch. Prom. 56, vgl. 4. 15; πρὸς ἡλίου ναίουσι πηγαῖς, 810; πρὸς βωμῷ σφαγείς, Eum. 295; πρὸς πύλαις πεπτωκέναι, Spt. 444; auch φόβος γὰρ ἤδη πρὸς πύλαις κομπάζεται, 482; νεὼς καμούσης ποντίῳ πρὸς κύματι, gegen die Wogen, 192; πρὸς πέδῳ κεῖται, Soph. O. R. 181; ὡς ὁ Λάϊος κατασφαγείη πρὸς τριπλαῖς ἁμαξιτοῖς, O. R. 730, πρὸς σοὶ κατασταϑέντες, O. C. 1270; πρὸς οὔρεσι, Her. 3, 111; τὸ πρὸς ποσί, Soph. O. R. 130; γήρως ἐσχάτοις πρὸς τέρμασιν, Eur. Andr. 1082; πρὸς αὐτῷ γ' εἰμὶ τῷ δεινῷ λέγειν, Soph. O. R. 1169; – πρὸς τοῖς ὤμοις εἶναι, an den Schultern sein, daran passen, Xen. Cyr. 1, 6, 31. – Daher auch vor, πρὸς τοῖς ϑεσμοϑέταις ἔλεγε, Dem. 20, 98; πρὸς διαιτητῇ φεύγειν, 22, 18, vor dem Schiedsrichter verklagt sein; ὅσα ἐν τῷ δήμῳ γέγονεν ἢ πρὸς τοῖς κριταῖς ἐν τῷ ϑεάτρῳ, 21, 18. – Dah. 2) von Beschäftigungen, bei denen man verweilt, πρός τινι γίγνεσϑαι, sich angelegentlich mit Etwas beschäftigen, eifrig dabei sein, πρὸς τῷ ϑείῳ γιγνόμενοι, Plat. Phaedr. 249 d; τῷ πρὸς τοῖς οὖσι τὴν διάνοιαν ἔχοντι, Rep. VI, 500 b; vgl. πρὸς τούτοις προςέχῃς, Ar. Nubb. 1008; γίγνεσϑαι πρὸς τοῖς πράγμασι, Dem. 8, 11; πρὸς τῷ σκοπεῖν, 18, 176; Folgde, wie Pol. πρὸς τῷ ναυμαχεῖν ὄντες, 1, 50, 1. 5, 79, 1; S. Emp. adv. log. 2, 192 sagt vom Feuer πρὸς μὲν κηρῷ τήκει, πρὸς δὲ πηλῷ πήσσει, πρὸς δὲ ξύλῳ καίει. – 3) Selten von der Zeit, πρὸς ἑσπέρᾳ, am Abend, Ar. Vesp. 1123. – 4) wie πρὸς τοῖς πεζοῖς γενέσϑαι, Xen. Cyr. 1, 4, 23, »zu den Fußsoldaten gekommen sein« bedeutet, so wird oft durch πρός ein Hinzukommen zu etwas Vorhandenem ausgedrückt, außer, πρὸς τοῖςδε μέντοι πῠρ ἐγώ σφιν ὤπασα, Aesch. Prom. 252, außerdem noch gab ich ihnen das Feuer; ἄασάν μ' ἕταροί τε κακοὶ πρὸς τοῖσί τε ὕπνος, und außer ihnen noch, Cd. 10, 68; vgl. Aesch. πρὸς τοῖς παροῠσι δ' ἄλλα προςλαβεῖν ϑέλεις, Prom. 321; τί πρὸς τούτοισιν ἄλλο; Pers. 233; μῶν πάρεστε πρὸς κακοῖσι πέμποντες κακόν, Soph. Phil. 1250; πρὸς ἐκείνοισιν τί φής, O. R. 1233; oft πρὸς τούτοις, außerdem, überdies, Her. 1, 32. 3, 65. 9, 110; auch πρὸς τούτῳ, 1, 41; ἡγοῠνται τὸν τοιοῠτον πρὸς τοῖς ἄλλοις καὶ πανοῠργον εἶναι, Plat. Prot. 317 b; ψυχὴ ἂν εἴη πρὸς τῷ ἀϑάνατος εἶναι καὶ ἀνώλεϑρος, Phaed. 106 c; πρὸς τοῖς αὑτοῠ καὶ τὰ τῶν ἄλλων προςαναλίσκειν, Dem. 40, 58. – So auch bei Zahlen, τρίτος γε γένναν πρὸς δέκ' ἄλλαισιν γοναῖς, Aesch. Prom. 776; ἡ πρώτη πρὸς τοῖς εἴκοσιν, die einundzwanzigste, Ath. VI, 261 a; ἔτη τρία πρὸς τοῖς τριάκοντα, dreiunddreißig, D. Sic. 1, 58.
III. Mit dem accus. bezeichnet es den Gegenstand, nach dessen Seite hin, auf den zu Etwas gerichtet ist, nach, auf – zu, hin, gen; – 1) örtlich; Hom. u. Folgde; auch von den Himmelsgegenden, πρὸς Ἡῶ τ' Ἠέλιόν τε, πρὸς ζόφον, Il. 12, 239 Od. 9, 26. 13, 240; u. so in Prosa gew. πρὸς ἠῶ, μεσημβρίαν, ἑσπέραν, ἄρκτον, gegen Morgen, Mittag, Abend, Mitternacht; doch auch πρὸς ἠῶ τε καὶ ἡλίου ἀνατολάς, πρὸς ἠῶ τε καὶ ἥλιον ἀνίσχοντα, Her. 1, 201. 4, 40; vgl. Aesch. ἡλίου πρὸς ἀνατολὰς στρέψασα σαυτήν, Prom. 709; Ag. 1153; πρὸς βορῆν τε καὶ νότον, Her. 2, 140 (vgl. auch I, 1); κλαίειν πρὸς οὐρανόν, die Stimme gen Himmel erheben, zum Himmel schreien, Il. 8, 364; ἀκτὴ τῆς Σικελίης πρὸς Τυρσηνίην τετραμμένη, dahin gerichtet, d. i. gegenüber, Her. 6, 22. – Bes. bei Verbis der Bewegung, sowohl die bloße Richtung, als das zu erreichende Ziel ausdrückend; ποῖ ποτ' ἤγαγές με; πρὸς ποίαν στέγην; Aesch. Ag. 1057; πλεῖς ὡς πρὸς οἶκον, nach Hause hin, Soph. Phil. 58, u. so τοῠ πρὸς Ἴλιον στόλου, 247; u. ähnlich ἀφικόμενος πρὸς τὴν Τεγεᾶτιν, Thuc. 5, 65, bis an das Gebiet von Tegea hin; διασωϑῆναι βουλόμεϑα πρὸς τὴν Ἑλλάδα, Xen. An. 5, 4, 5, nach Hellas hin, worin freilich schon die Erreichung des Ziels mit ausgedrückt ist; vgl. πρὸς ἤπειρον σεσῶσϑαι τήνδε, Aesch. Pers. 723; πρὶν ἂν πρὸς Καύκασον μόλῃς, ehe du dahin gekommen sein wirst, Prom. 721; ἔςτ' ἂν ἐξίκῃ πρὸς Γοργόνεια πεδία, 795; πρὸς οἶκον οὐκέϑ' ἵκετο, Soph. O. R. 115, wie ἐλπίς τις αὐτὸν πρὸς δόμους ἥξειν πάλιν, Aesch. Ag. 665; auch übtr., πρὸς τέλος γόων ἀφίκοντο, Soph. O. C. 1617; πεσεῖν πρὸς οὖδας, Eur. Hec. 405. In Prosa überall, auch διεκρίϑησαν πρός τε Ἀϑηναίους καὶ Λακεδαιμονίους οἱ Ἕλληνες, Thuc. 1, 18, sie traten ihnen bei. – Bes. im feindlichen Sinne, wider, gegen, πρὸς Τρῶας μάχεσϑαι, gegen die Troer kämpfen, Il. 17, 471; πρὸς κρείσσονας ἀντιφερίζειν, Hes. O. 212; πρὸς κόλπον, πρὸς στῆϑος βάλλειν, gegen die Brust werfen, treffen, Hom. oft, ἐλαύνειν πρός τι, Il. 4, 108. 6, 467. 15, 250; auch φέρεσϑαι πρός τι, darauf losfahren, dagegen anstürmen, πρὸς κέντρα κῶλον ἐκτενεῖς, μὴ λάκτιζε, Aesch. Prom. 323 Ag. 1607; ξὺν δὲ γενοῠ πρὸς ἐχϑρούς, Ch. 453; auch τὰ παϑήματα κεῖνα πρὸς αὐτὸν ἐπέβη, das Leiden brach auf ihn ein, Soph. Phil. 193, wie ἦ σε λανϑάνει πρὸς τοὺς φίλους στείχοντα τῶν ἐχϑρῶν κακά, Ant. 10; πρὸς δαίμονα, gegen die Gottheit, gegen den Willen des Gottes, dem Gotte zum Trotz, Il. 17, 98. 104; μάχη Μήδων πρὸς Ἀϑηναίους, Thuc. 1, 18, u. sonst in Prosa, wie ἰέναι πρὸς τοὺς πολεμίους, Xen. An. 2, 6, 10, διαφέρεσϑαι, στασιάζειν πρός τινα, 5, 9, 29. 7, 6, 15; ἡ πρὸς αὐτὸν ἐπιβουλή, 1, 1, 8; διαγωνίζεσϑαι πρὸς τοὺς πολεμίους, Cyr. 1, 6, 26; ταῠτα πάντα πρὸς τὸν Πίττακον εἴρηται, ist gegen den Pittakus gesprochen, Plat. Prot. 345 c; κινδύνους ὅσους ἐκινδύνευσα πρός τε χειμῶνας καὶ πρὸς πολεμίους, Dem. 50, 21. – Daher in den Aufschriften gerichtlicher Anklagereden, in Privatklagen, wie das lat. adversus, Wolf Dem. Lpt. p. CLII; anders κατά, w. m. s. – Selten auch bei Verbis der Ruhe, wo immer an die vorhergegangene Bewegung zu denken ist, σκόλοπες γὰρ ἐν αὐτῇ ὀξέες ἑστᾶσιν, ποτὶ δ' αὐτοὺς τεῖχος Ἀχαιῶν, Il. 12, 64, gegen sie ist die Mauer errichtet, ἔοικα ϑρηνεῖν ζῶσα πρὸς τύμβον μάτην, Aezeh. Ch. 913, vgl. 891; vgl. τὰ πολλὰ πατρὸς πρὸς τάφον κτερίσματα, die auf das Grab gebracht werden, Soph. El. 919; πρὸς δεξιὰν αὐτοῠ στάς, nachdem er auf die rechte Seite getreten, Eur. Or. 474; vgl. πρὸς ἑσπέρους τόπους ἕστηκε, Aesch. Prom. 348; ἑστῶσα πρὸς τὸν ἥλιον, Ar. Eccl. 64; Vesp. 804, so auch in Prosa, πρὸς τὰ ἱερὰ παρεῖναι, Xen. Cyr. 3, 3, 84 u. öfter. – 2) Eine Richtung liegt auch in λέγειν πρός τινα, zu Einem sprechen, nicht in feindlichem Sinne, gegen; so bei εἰπεῖν, ἐννέπειν, φάσϑαι, μυϑήσασϑαι; sehr geläufig bei Hom.; ἀγορεύειν πρὸς ἀλλήλους, zu einander sprechen; auch ὀμόσαι πρός τινα, Einem schwören, einem Anwesenden einen Schwur leisten, Od. 14, 331. 19, 288. So Tragg. u. in Prosa : πρὸς εἰδότας λέγω, Aesch. Ag. 1375; πρὸς φρονοῠντας ἐννέπεις, Suppl. 201; τί λέγεις πρὸς ἄνδρ' ὑπόπταν; Soph. Phil. 136; τί δῆτα λέξομεν πρὸς τόνδ' ἔπος; O. R. 1419; auch bei ἀπαγγέλλειν, Aesch. Ch. 265, wie ἀγγέλλειν πρός τινα, Xen. An. 1, 7, 13 u. sonst; ἐπιδείκνυσϑαι πρὸς ἅπαντας, Plat. Phaedr. 232 a. – Auch von andern freundlichen Beziehungen; σπονδὰς ποιεῖσϑαι πρός τινα, Thuc. 4, 15; φιλοτιμεῖσϑαι, Plat. Phaedr. 234 a; πρὸς ὑμᾶς εὐσεβὴς πέλω, gegen euch, Aesch. Suppl. 335; σοὶ δ' ὁμιλία πρὸς τόνδε πιστή, Soph. Phil. 71; πρός τινα ἔχειν τὴν γνώμην, Xen. An. 2, 5, 29, φρονεῖν τὰ πρὸς σέ, 7, 7, 30; τὰ Κύρου οὕτως ἔχει πρὸς ἡμᾶς, ὥςπερ τὰ ἡμέτερα πρὸς ἐκεῖνον, 1, 3, 9, das Verhältniß des Kyros zu uns ist dasselbe wie; dah. οὐδὲν ἐμοὶ πρὸς ἐκείνους, ich stehe in keinem Verhältniß zu ihnen, ich habe mit ihnen Nichts zu schaffen, Isocr. 4, 12. – Dieselbe Verbindung liegt auch dem γράφεσϑαι πρὸς τοὺς ϑεσμοϑέτας, Dem. 21, 47, zu Grunde, » vor oder bei den Thesmotheten anklagen, belangen«; πρὸς διαιτητὴν ἐξῆν αὐτῷ λαχεῖν, 22, 28; τὰς δίκας εἶναι περὶ τούτων πρὸς τοὺς ἄρχοντας, 43, 71, im Gesetz, es war der officielle Ausdruck für diesen Fall; ähnlich ist auch μαρτυρῆσαι πρὸς τοὺς δικαστάς, Plut. Arist. 25. – Daher πρὸς ἡμᾶς αὐτοὺς διαλογισώμεϑα, wir wollen bei uns selbst überlegen, Plat. Soph. 231 c, wie Aesch. τά τ' ἄλλα πρὸς πόλιν τε καὶ ϑεοὺς βου λευσόμεσϑα, Ag. 818, wo es freilich auch allgemeiner genommen werden kann: was sich auf die Stadt bezieht. – 3) Von der Zeit, gegen, ποτὶ ἕσπερα, gegen Abend, Od. 17, 191; πρὸς ὄρϑρον, Ar. Lys. 1089; πρὸς ἕω, Eccl. 312; πρὸς ἑσπέραν, Plat. Polit. 328 a; πρὸς ἡμέραν, gegen Tagesanbruch, Xen. An. 4, 5, 21; Plat. Conv. 223 c. – Auch dei Zahlen, gegen, ungefähr, πρὸς ἑβδομήκοντα, Pol. 16, 7, 5; bes. Sp., vgl. Lob. Phryn. p. 410. – 4) Uebertr. von der Richtung oder Beziehung, die ein Gegenstand auf den andern hat, in Beziehung, in Hinsicht, in Rücksicht auf Etwas; – a) sehen auf Etwas, πρὸς πρᾶγμ' ὁρώσας, Aesch. Suppl. 706; πρὸς ἔπος κλύειν, auf das Wort hören, Ch. 408; φιλεῖ γὰρ πρὸς τὰ χρηστὰ πᾶς ὁρᾶν, Soph. El. 960; πρός σ' ἀποσκοποῠσα, O. R. 746, vgl. O. C. 280; μὴ ϑαυμάζω πρὸς τὸ λιπαρές, in Rücksicht auf, d. i. über Etwas sich wundern, 1121; auch εἰ φοβεῖ πρὸς τοῠτο, Tr. 1201; ἀϑυμεῖν πρός τι, Xen. An. 7, 1, 9; eben so ὁ πρὸς Λακεδαιμονίους φόβος, die auf die Lacedämonier bezügliche Furcht, Dem. 16, 10; οὐδὲν γὰρ ἡγοῠμαι τούτων εἶναι πρὸς ἐμέ, 18, 60; οὐδὲν αὐτῷ πρὸς τὴν πόλιν ἐστίν, 21, 44, wie πρὸς τὸν δῆμον το ύτων οὐδέν ἐστι, Nichts von dem hat auf das Volk Bezug, geht das Volk an, Pol. 6, 13, 7; οὐ νομίζω τοῠτο εἶναι πρὸς ἐμέ, 24, 10, 11; vgl. Isocr. 4, 12; u. so in dem sprichwörtlichen οὐδὲν πρὸς Διόνυσον. – Daher b) sehr gewöhnlich πρὸς ταῠτα, in Beziehung darauf, was das anbetrifft, πρὸς ταῠτα νῠν ϑαρσῶν καϑήσϑω, Aesch. Prom. 917; πρὸς ταῦτα μίμνε, Suppl. 515; oft Soph. u. in Prosa, wie Her. 5, 9; πρὸς τὰ πυνϑάνομαι κατεργάσασϑαι Τηλίνην ἔργον τοσοῦτον, was das anbetrifft, daß ich höre, daß Telines so etwas Großes gethan hat, 7, 153, was auch übersetzt werden kann »dem zu Folge, was ich vernehme«; πρὸς ταῠτα βουλεύεσϑαι, ἀποκρίνασϑαι, hierauf, hierüber berathschlagen, antworten, Xen. An. 1, 3, 19. 5, 7, 8, u. so bes. häufig in Umschreibungen, εὐσεβεῖν τὰ πρὸς ϑεούς, in Beziehung auf die Götter, in Rücksicht auf das Verhältniß gegen die Götter, in seinen Pflichten gegen die Götter fromm sein, Soph. Phil. 1427; κακοὺς ὄντας πρὸς αἰχμήν, O. C. 1291; τὰ πρὸς τοὺς ϑεοὺς εὐσεβῶς, Dem. 3, 26; τὰ πρὸς πόλιν πῶς ἔχεις, Eur. Or. 427; τὰ πρὸς τὸν πόλεμον, Alles, was sich auf den Krieg bezieht, Xen. An. 4, 3, 10; u. so gradezu für Adverbia, z. B. πρὸς βίαν = βιαίως, mit Gewalt, wider Willen, Aesch. Eum. 5 u. oft bei Folgdn, πρὸς βίαν τινός, invito aliquo, πρὸς ἀνάγκην, mit Zwang, nothgedrungen, Aesch. Pers. 561 u. A.; πρὸς ἀλκήν, Aesch. Suppl. 812; πρὸς καιρόν, zur rechten Zeit, Soph. Phil. 1263 Ai. 38; πρὸς ἡδονήν, mit Vergnügen, gern; πρὸς ἰσχύος κράτος, Phil. 594; πρὸς ὀργήν, El. 361; πρὸς φύσιν, Tr. 307; πρὸς χάριν, Ant. 30 (vgl. auch 6); πρὸς ἰϑύ, grade darauf los, Il. 14, 403; πρὸς τὸ καρτερόν = καρτερῶς, πρὸς τὸ βίαιον = βιαίως, Jac. Ach. Tat. p. 695; πρὸς τὰ μέγιστα, auf's Aeußerste, im höchsten Grade, Her. 8, 20, πρὸς πάντα, in Allem, Xen. Cyr. 3, 3, 20; πρὸς ἐμὴν χεῖρα, mir zur Hand, d. i. in Bereitschaft, um sogleich Gebrauch davon zu machen, Herm. Soph. Phil. 148. – 5) Diese Beziehung oder dies Verhältniß wird besonders in Vergleichungen hervorgehoben, wo πρός bedeutet im Vergleich mit, gegen etwas Anderes gehalten, λῆρός ἐστι τἄλλα πρὸς Κινησίαν, ist Posse, dummes Zeug, im Vergleich mit Kinesias, Ar. Lys. 860, wie Xen. An. 7, 7, 41; κοῖός τις δοκέοι ἀνὴρ εἶναι πρὸς τὸν πατέρα, Her. 3, 34, gegen den Vater gehalten, mit ihm verglichen; ἄπιστον τὸ πλῆϑος λέγεται ἀπολέσϑαι ὡς πρὸς τὸ μέγεϑος τῆς πόλεως, im Vergleich mit der Größe der Stadt, Thuc. 3, 113; ὁ ἔλεγχος οὐδενὸς ἄξιός ἐστι πρὸς τὴν ἀλήϑειαν, Plat. Gorg. 471 e; οὕτως ὀλιγωροῠσι τοῠ δοκεῖν ἐπιεικεῖς εἶναι καὶ παντελῶς τἄλλα πάρεργα πρὸς τὸ λαμβάνειν νομίζουσι, sie halten Alles im Vergleich mit dem Gewinn für Nebendinge, Dem. 51, 17; vgl. μηδενὸς ἄλλου φροντίζοντες πρὸς τὸ μὴ δοῠναι, 54, 42, Folgde, ἐν χρόνοις παμμήκεσι πρὸς τὴν ἡμετέραν ζωήν, Arist. Meteorl. 1. 14; συμβάλλειν πρός τι, womit vergleichen; οὐδὲν ὡς πρὸς Τίμωνα, Luc. Tim. 42. Vgl. noch ἔργα λόγου μέζω πρὸς πᾶσαν χώρην, im Vergleich mit jedem Lande, gegen jedes Land gehalten, Her. 2, 35; u. so auch Ἀϑηναῖοι πρὸς τοὺς ἄλλους συμμάχους παρεχόμενοι νῆας ὀγδώκοντα καὶ ἑκατόν, 8, 44, wie 3, 94, mit allen andern Bundesgenossen verglichen, worin zugleich liegt »vor allen andern«; vgl. noch Dem. Lpt. 31; auch sonst bei comparat., οἱ φαυλότεροι τῶν ἀνϑρώπων πρὸς τοὺς ξυνετωτέρους ἄμεινον οἰκοῠσι τὰς πόλεις, Thuc. 3, 37; πρὸς γὰρ ἀνϑρώπους ἡμᾶς πένητας καὶ ἀδυνάτους ἔχων ἀναλίσκειν τῶν ἀλλοτρίων πολὺ περίεστιν, Dem. 44, 28; u. so bei κρίνω, πρὸς τὰ παρ' ήμῖν κάλλη κρίνεσϑαι οὐδ' ὁπωςτιοῠν ἄξια, mit den Schönheiten bei euch zu vergleichen, darnach zu beurtheilen, Plat. Phaed. 110 a; πρὸς το τελευταῖον ἐκβὰν ἕκαστον τῶν προυπαρξάντων ὡς τὰ πολλὰ κρίνεται, Dem. 1, 1. – Woran sich die Bedeutung gemäß, nach reiht, τόλμησόν ποτε πρὸς τὰς παρούσας πημονὰς ὀρϑῶς φρονεῖν, Aesch. Prom. 1002, d. i. wie es das gegenwärtige Leiden erfordert, πρὸς ὧν τὴν ὄψιν τὸν γάμον τοῠτον ἔσπευσα, dem Gesicht zufolge, Her. 1. 38, wie πρὸς ταύτην τὴν φήμην, 3, 153, πρὸς τοῦτο τὸ κήρυγμα, zufolge dieses Heroldrufes, 3, 52; πρὸς τὴν παροῠσαν ἀῤῥωστίαν, der gegenwärtigen Schwäche entsprechend, wie diese es mit sich brachte, Thuc. 7, 47. ἐβουλεύοντο πρὸς τὴν παροῠσαν συμφοράν, u. πρὸς τὸ παρόν, den gegenwärtigen Umständen entsprechend, nach den gegenwärtigen Umständen; vgl. noch πρὸς τὰς τύχας γὰρ τὰς φρένας κεκτήμεϑα, Eur. Hipp. 708; πρὸς τὴν ἀξίαν, nach Gebühr, Xen. Cyr. 8, 4, 29; ὁρῶ γὰρ ἅπαντας πρὸς τὴν παροῠσαν δύναμιν καὶ τῶν δικαίων ἀξιούμενοι, Dem. 15, 28; εἴ τι δεῖ τεκμαίρεσϑαι πρὸς τὸν ἄλλον αὐτοῠ τρόπον καὶ τὴν ἀναίδειαν, 27, 22; πρὸς τὰ ἔργα τάττειν τὰς τιμάς, nach den Thaten, nach dem Verdienst die Ehren ertheilen; πρὸς τὰ πάτρια ἔϑη ζῆν, S. Emp. pyrrh. 1, 17. – Auch ἔπαινον ϑαυμάσιον ἔχοντες πρὸς ὠφέλειαν, in Folge des Nutzens, d. i. wegen des Nutzens, Plat. Conv. 177 b; πρὸς ταῠτα, darum, Apol. 30 b (vgl. 7). – 6) in Begleitung von, zu, πρὸς αὐλόν, zur Flöte, unter Flötenbegleitung, Eur. Alc. 347, Archil. frg. 26; πρὸς αὐλὸν ὀρχεῖσϑαι, Xen. An. 5, 9, 5; u. Sp.; auch πρὸς τὴν σελήνην, beim Mondlicht. – 7) Wie Hes. vrbdt αἰδώς τοι πρὸς ἀνολβίην, ϑάρσος δὲ πρὸς ὄλβον., O. 317. so wird oft durch πρός τι der Zweck angedeutet, um dessen willen man Etwas thut, die Anwendung, die man von Etwas macht, zu, ὅπως γένοισϑε πρὸς χρέος τόδε, Aesch. Spt. 20; πρὸς τί μενοῠμεν πράσσειν; Soph. Phil. 825; ὡς πρὸς τί χρείας; O. R. 1174; u. oft πρὸς τί; weswegen? wozu? z. B. πρὸς τί τοῠτο τοὔπος ἱστορεῖς; 1144; πρὸς οὐδέν, zu Nichts, Ai. 1018; u. wo die ursprüngliche Bedeutung der Richtung noch mehr hervortritt, πρὸς ἄριστον καταλύειν, Xen. An. 1, 10, 19, πόροι πρὸς τὸ πολεμεῖν, 2, 5, 20, πρὸς ταῠτα, deswegen, dazu, daher, Her. 5, 9. 88. 7, 163 u. sonst, wie in attischer Prosa. Eben so auch πρὸς ἡδονήν, zum Vergnügen, zur Luft, Aesch. Prom. 492 Ag. 278; οὐ πρὸς ἡδονὴν λέγω τάδε, Soph. El. 909; u. oft in Prosa, wie ἅπαντα πρὸς ἡδονὴν ζητεῖν, Dem. 1, 15; λέγειν πρὸς τὸ βέλτιστον, zum Besten reden, Plat. Alc. I, 105 d; πρὸς χάριν δημηγορεῖν, Dem. 3, 3, wie πρὸς χάριν ὁμιλεῖν τινι, Isocr. 2, 4. Mehr umschreibend οὐ τὰ πρὸς διαλύσεις πράττειν, ἀλλὰ πρὸς τὸν πόλεμον, Pol. 5, 29, 4, u. ä. öfter. – 8) τεύχεα ἀμείβειν πρός τινα, Il. 6, 235, ist eigtl. = die Rüstung an Einen vertauschen, so daß sie von Einem auf den Andern übergeht; aber es wird auch verbunden ἡδονὰς πρὸς ἡδονάς, λύπας πρὸς λύπας καταλλάττεσϑαι καὶ μείζω πρὸς ἐλάττω ὥςπερ νομίσματα, Plat. Phaed. 69 a, für das gewöhnliche τί τινος, Luft gegen Luft eintauschen; πρὸς ἅλας ἠγορασμένος, Men. b. Zenob. 2, 12.
Zuweilen folgt auf πρός ein enklitisches Pronomen, πρός με, vgl. Ar. Plut. 1055 u. Buttm. Ausf. gr. Gramm. II p. 413.
Seinem Casus nachgestellt scheint πρός nie zu sein.
In der Zusammensetzung bedeutet es: 1) Bewegung oder Richtung auf Etwas zu, an, zu, gegen, hinwärts, προςέρχομαι, προςάγω u. ä. – 2) ein Hinzukommen, Häufung, Vermehrung, dazu, obendrein, überdies, προςαδικέω, προςαιτέω. – 3) ein Daran-, Daneben-, Dabeisein, an, bei, neben, sich damit beschäftigen, πρόςειμι u. ä. – 4) angemessen, προςϑύμιος.
-
13 κατα
I.I(τᾰ) praep. cum gen. или acc. (перед начальной придыхат. гласной - καθ΄; перед γ, κ, μ, ν, π, φ, ῥ, τ и θ иногда, особ. в древнем эпосе, переходит в κάγ, κάκ, κάμ, κάν, κάπ, κάρ, κάτ; при перестановке - анастрофа: Ἀτρειδῶν κάτα Soph.)1) cum gen.(1) (сверху) вниз, с(κατ΄ Ἰδαίων ὀρέων Hom.)
καθ΄ ἵππων ἀΐξαντες Hom. — соскочив с колесниц;ἁλλόμενοι κ. τῆς πέτρας Xen. — спрыгнув со скалы(2) вниз на, в(αἰχμέ κ. γαίης ᾤχετο Hom.)
κ. χθονὸς ὄμματα πήξας Hom. — потупив очи в землю;κ. στόματος χέειν νέκταρ Theocr. — лить нектар в рот;μύρον κ. τῆς κεφαλῆς καταχεῖν Plat. — лить мирру на голову;κ. τοῦ πυρός σπένδειν Plat. — брызгать в огонь(3) на протяжении, по(κ. τῆς χώρας Polyb.)
οἱ πολέμιοι ἦκαν ἑαυτοὺς κ. τῆς χιόνος εἰς τέν νάπην Xen. — противники бросились по снегу в долину(4) в, под(καταδεδυκέναι или ἀφανίζεσθαι κ. τῆς θαλάσσης Her.; κ. γῆς γενέσθαι Xen.)
οἱ κ. χθονὸς θεοί Aesch. — подземные боги;ὅ κ. γῆς Xen. — погребенный, т.е. покойный;κ. νώτου τινός Her. — за спиной, позади, сзади;κ. προσώπου Thuc. — спереди;βαίνειν κ. ἀντιθύρων Soph. — выйти в сени(5) против, наψεύδεσθαι κ. τινος Lys. — клеветать на кого-л.;
κ. ἑαυτοῦ ἐρεῖν Plat. — говорить против, т.е. обвинять самого себя;ψῆφος κ. τινος Aesch., Eur.; — приговор в осуждение кого-л.;καθ΄ αὑτοῖν λόγχας στήσαντε Soph. — направив друг в друга (свои) копья;(λόγος) κ. Ἀλκιβιάδου Lys. — (обвинительная) речь против Алкивиада(6) за, в пользу(οἱ κ. τοῦ Δημοσθένους ἔπαινοι Aeschin.)
ὃ καὴ μέγιστόν ἐστι καθ΄ ὑμῶν ἐγκώμιον Dem. — это величайшая похвала, какую можно высказать в вашу пользу(7) в отношении, касательно, по поводу, насчет(κ. Περσῶν λέγειν τι Xen.)
σκοπεῖν τι κατ΄ ἀνθρώπων Plat. — рассматривать что-л. по отношению к людям;καθ΄ ἱερῶν ὀμνύναι Arph. — клясться священной жертвой;ὀμεῖσθαι κ. τῶν παίδων Dem. — поклясться (своими) детьми;εὐχέν ποιήσασθαι κ. χιλίων χιμάρων Arph. — дать обет насчет тысячи коз, т.е. принести в жертву тысячу коз;καθ΄ ὅλου Arst. — в целом;κ. παντός Arst. — в общем, вообще(8) в продолжение, в течение(κ. παντὸς τοῦ χρόνου Dem.)
2) cum acc.(1) в, на, поκ. πτόλιν Hom. — в городе;
κ. ῥόον Her. — вниз по течению;κ. τὸν Ἰλισσόν Plat. — вниз по (реке) Илиссу;κ. κρατερὰς ὑσμίνας Hom. — в тяжелых битвах;κ. ῥωπήϊα πυκνά Hom. — в густом кустарнике;ἥ κ. οἴκους Soph. — та, которая (находится) в доме;οἱ κ. τὸν Ἀρκαδικὸν πελτασταί Xen. — аркадские пельтасты;οἱ κατ΄ οἶκον Soph. — живущие в доме, домашние, домочадцы;κ. θυμόν или κ. φρένα Hom. — в душе, в уме;κ. πᾶσαν τέν γῆν Her. — по всей земле;κ. τὸν οὐρανόν Plat. — по небу;κατ΄ ἀγρίαν ὕλην ἀλωμένη Soph. — блуждающая по дикому лесу;κ. στῆθος βάλλειν Hom. — поразить в грудь;ὁρμᾶν κ. τινα Xen. — устремляться на кого-л.;κ. τοῦτο τὸ χωρίον γίνεσθαι Her. — прибыть в это место;ἐπεὰν κ. τοῦτο γένωμαι τοῦ λόγου Her. — когда я дойду до этого вопроса;κ. τὠυτὸ γενόμενοι Her. — сойдясь в этом вопросе, т.е. единогласно;λέγειν κ. τινα Xen. — говорить (обращаясь к) кому-л.;κ. πάντα τὰ μέλη Plat. — по всем членам, по всему телу;κ. τὰς πύλας Xen. — у ворот;κ. γῆν καὴ κ. θάλατταν Xen. — с земли и с моря;κ. βορέαν ἑστηκώς Thuc. — находящийся на севере, северный;κ. ταύτην τέν ὁδόν Soph. — по этой дороге;κ. ἴχνος Aesch. — по следу, следом;κ. στίβον Her. и κ. πόδας Thuc. — по пятам, неотступно;κ. οὖρον Soph. — с попутным ветром;παρελθεῖν κ. τινα Her. — пройти мимо кого-л.(2) (на)против, уκατ΄ ὄμματά τινι Soph. — на глазах у кого-л.;
κ. Σινώπην πόλιν Her. — у или близ города Синопа;κ. Λακεδαιμονίους Her. — лицом к лицу с лакедемонянами(3) около, приблизительно(κ. πεντήκοντα Her.)
; κατ΄ οὐδέν Her. почти ничего(4) во время, в течение, в продолжениеκ. Ἄμασιν βασιλεύοντα Her. — в царствование Амасиса;
κ. τὸν πόλεμον Her. — во время войны;κατ΄ ἦμαρ καὴ κατ΄ εὐφρόνην ἀεί Soph. — ежедневно и еженощно;καθ΄ ἡμέραν Aesch. — ежедневно;ὅ καθ΄ ἡμέραν Soph., Dem.; — ежедневный, повседневный;μίαν καθ΄ ἡμέραν Soph. — в один день;κ. φῶς Xen. — при (дневном) свете, засветло;οἱ καθ΄ ἑαυτούς Xen. и οἱ κατ΄ ἐκείνους Dem. — их современники;οἱ καθ΄ αὑτοὺς Ἕλληνες Thuc. — (лучшие) греки своей эпохи(5) ( разделительно) по(κρίνειν ἄνδρας κ. φῦλα, κ. φρήτρας Hom.; κ. κώμας κατῳκῆσθαι Her.)
καθ΄ ἑπτά Arph. — по семи;κατ΄ ὀλίγας (sc. ναῦς) Thuc. — по небольшому количеству кораблей;κατ΄ ἄνδρα αἰχμάλωτον Her. — за каждого пленника;καθ΄ ἑαυτόν Xen. — (каждый) сам по себе, поодиночке;(στρατιὰ) κ. ἕνδεκα μέρη κεκοσμημένη Plat. — войско, разделенное на одиннадцать частей;κ. μέρος μερισθέντες Xen. — разделившись на части;κ. σμικρὸν ἀποκρίνεσθαι Plat. — отвечать на отдельные мелкие вопросы;κ. εἴδη διαιρεῖσθαι Plat. — различать по видам;κατ΄ ἕνα μαχεόμενοι Her. — сражаясь один на один;κατ΄ ἔπος βασανίζειν τὰς τραγῳδίας Arph. — разбирать трагедии слово за словом(6) ( обособительно)κ. σφέας μαχέσονται Hom. — каждый (из ахеян) будет сражаться за себя;
μόνος καθ΄ αὑτόν Soph. — только о себе;λέγων κ. σαυτόν Plat. — говоря сам, т.е. вместо собеседника;αὐτὸ καθ΄ αὑτὸ ἕκαστον Plat. — каждый элемент в отдельности;(7) ( цель) для, ради, из-заκ. πρῆξιν Hom. — ради дела, по делам;
κ. ληΐην Her. — ради добычи, т.е. для набегов;βήμεναι κ. δαῖτα Hom. — идти на пир;κ. βίου καὴ γῆς ζήτησιν Her. — в поисках пропитания и местожительства;κ. ζήτησίν τινα πέμπειν Soph. — послать кого-л. на поиски;ἦλθες κ. τί ; Arph. — зачем ты пришел?(8) ( причинность) из-за, вследствиеκ. φθόνον τινός Aesch. — из зависти к кому-л.;
κ. τήν τούτου προθυμίην Her. — по его воле;κατ΄ αὐτὸ τοῦτο Plat. — по этой самой причине;ἥ καθ΄ Ἡρόδοτον ἱστορία Diod. — история Геродота;τὸ κ. Ματθαῖον εὐαγγέλιον NT. — евангелие от Матфея(9) (образ, способ) по, согласноοὔτι καθ΄ ἡμέτερον νόον Hom. — не в соответствии с нашим мнением;
κ. μοῖραν, κ. κόσμον или κατ΄ αἶσαν Hom. — как следует, как полагается;κ. τὸν θεόν Plat. — по указанию (воле) божества;κ. νόμον Xen. — согласно обычаю;κ. τοὺς νόμους ζῆν Plat. — жить сообразно с законами;κ. τὰ συγκείμενα Xen. — согласно уговору;κ. τὰ ἤκουον Her. — как я слышал;κατ΄ ἀγχιστεῖα Soph. — по праву (на основании) близкого родства;κ. τέν μητέρα Thuc. — по материнской линии;κ. πάντα τρόπον Xen. — всеми способами;τὸ καθ΄ ἡλικίαν Arst. — соответствующее возрасту;μείζω ἢ κ. δάκρυα πεπονθότες ἤδη Thuc. — больше, чем можно было (бы) оплакать слезами;κατ΄ ἰσχύν Aesch. — сильно;κατ΄ ὀρθόν Soph. — прямо, правильно;κατ΄ ὀργήν Soph. — гневно;καθ΄ ὁρμήν Soph. — ревностно, усердно;καθ΄ ἡσυχίην Her. — спокойно(10) по словам, по мнениюκαθ΄ Ὅμηρον — по Гомеру, как говорит Гомер;
κ. τὸν Θουκυδίδην Plut. — по словам Фукидида(11) как, словноκ. λοπὸν κρομύοιο Hom. — словно луковичная кожура;
μέγεθος κ. συκέην Her. — величиною со смокву;ὁμολογῶ οὐ κ. τούτους εἶναι ῥήτωρ Plat. — соглашаюсь, что оратор я не такой, как они(12) по отношению к, касательноκ. τέν Ἀμφιάρεω ἀπόκρισιν Her. — что касается ответа Амфиарая;
καθ΄ ὅσον Plat. — поскольку;καθ΄ ὅ ἡδέα ἐστίν, ἆρα κ. τοῦτο οὐκ ἀγαθά Plat. — (существуют вещи, которые), поскольку они приятны, постольку именно и нехороши;τὸ κ. τοῦτον εἶναι Xen. — что касается его;τὸ κατ΄ ἄνθρωπον Plat. и τὰ κατ΄ ἀνθρώπους Aesch. — дела человеческие, человеческое;τὰ κ. τέν πόλιν Arst. — государственные вопросы, государственные дела;τὰ καθ΄ ἡμᾶς Xen. — наши делаIIadv.1) внизκ. δάκρυ χέουσα Hom. — роняющая слезы
2) полностью, целикомκ. ἔφαγε Hom. — (целиком) съел (обычно, однако, adv. κατά толкуется как приставка in tmesi)
ион. = καθά См. καθα, т.е. καθ΄ ἅII.in crasi = καὴ εἶτα -
14 ὁράω
ὁράω (ὁρῶν, -ῶντ(α); ὁρᾶν: aor. εἶδον, ἴδε(ν), εἶδε(ν), εἶδ(ε), ἔιδεν, ἴδον, εἶδον: ἴδω, ἴδῃ; ἴδετε; ἰδών, -όντ(α), ἰδοῖς(α); ἰδεῖν, ἰδέμεν: med. ἰδέσθαι:1ϝιδ-, ϝειδ- O. 9.62
, Πα. 1. 3, O. 14.16, P. 5.84) seea abs.,/c. acc.,/c. ἐς + acc.ἰδοῖσα δ' ὀξεἶ Ἐρινύς O. 2.41
τὰν μεθέπων ἴδε καὶ κείναν χθόνα O. 3.31
τοὶ δ' οὔτ ὦν ἀκοῦσαι οὔτ ἰδεῖν εὔχοντο πεμπταῖον γεγενημένον O. 6.53
εὐφράνθη τε ἰδὼν ἥρως θετὸν υἱόν O. 9.62
εὑρήσεις ἐρευνῶν μάσσον' ἢ ὡς ἰδέμεν O. 13.113
Κλεόδαμον ἰδοῖσ O. 14.22
ἥμερον ὄφρα κατ' οἶκον ὁ Φοίνιξ ὁ Τυρσανῶν τ ἀλαλατὸς ἔχῃ, ναυσίστονον ὕβριν ἰδὼν τὰν πρὸ Κύμας P. 1.72
χρὴ δὲ κατ' αὐτὸν αἰεὶ παντὸς ὁρᾶν μέτρον P. 2.34
καὶ Κρόνου παῖδας βασιλῆας ἴδον χρυσέαις ἐν ἕδραις P. 3.94
“ ἐπεί πάμπρωτον εἶδον φέγγος” P. 4.111γάθησεν, ἐξαίρετον γόνον ἰδών P. 4.123
οἶκον ἰδεῖν P. 4.294
ὃς ἂν ζώων ἔτι νεαρὸν κατ' αἶσαν υἱὸν ἴδῃ τυχόντα στεφάνων Πυθίων (Calliergus: ἴδοι codd.) P. 10.26γελᾷ θ' ὁρῶν ὕβριν ὀρθίαν κνωδάλων P. 10.36
εἶδε γὰρ ἐκνόμιον λῆμά τε καὶ δύναμιν υἱοῦ N. 1.56
εἶδεν δ' εὔκυκλονἕδραν N. 4.66
εἰ γὰρ ἦν ἓ τὰν ἀλάθειαν ἰδέμεν N. 7.25
πολλά νιν πολλοὶ λιτάνευον ἰδεῖν N. 8.8
ἐν Κρίσᾳ δ' εὐρυσθενὴς εἶδ Ἀπόλλων μιν I. 2.18
πρίν τις εὐθυμίᾳ σκιαζέτω νόημ' ἄκοτον ἐπὶ μέτρα, ἰδὼν δύναμιν οἰκόθετον Pae. 1.3
ἀλλ οὔτε ματέῤ ἔπειτα κεδνὰν ἔιδεν Pae. 6.106
]κλυτὰς ἴδω ι[ Pae. 6.170
]ποτ εἶδεν ὑπὸ σπλάγχ[νοις] φέροισα τόνδ ἀνέῤ Πα. 8A. 17. ἴδον τ' ἄποπτα[ Δ.. 3. ]ντις ιδων δ[ fr. 111. 9. ὄλβιος ὅστις ἰδὼν κεῖν' εἶσ ὑπὸ χθόν fr. 137. “ἦν διακρῖναι ἰδόντ' λτ;οὐγτ; πολλὸς ἐν καιρῷ χρόνος” ( ἰδόντα διακρ. codd.: transp. Bergk: <οὐ> add. Coraes) fr. 168. 6. c. ἐς + acc., τάκομαι εὖτ' ἄν ἴδω παίδων νεόγυιον ἐς ἥβαν fr. 123. 11. [ ἴδετ' ἐν χορόν ( δεῦτ v. l.) fr. 75. 1.] as epexeg. inf.,τεκμαίρει καί νυν Ἀλκιμίδας τὸ συγγενὲς ἰδεῖν ἄγχι καρποφόροις ἀρούραισιν N. 6.8
ἀλλ' ὀνοτὸς μὲν ἰδέσθαι, συμπεσεῖν δ ἀκμᾷ βαρύς I. 4.50
σθένει τ' ἔκπαγλος ἰδεῖν τε μορφάεις I. 7.22
b c. part. constr.εἶπέ τιν' αὐτὸς ὁρᾶν αὐξομέναν πεδόθεν πολύβοσκον γαῖαν O. 7.62
ἴδε βαθὺν εἰς ὀχετὸν ἄτας ἵζοισαν ἑὰν πόλιν O. 10.36
τὸν εἶδον κρατέοντα χερὸς ἀλκᾷ O. 10.100
Θαλία τε ἐρασίμολπε, ἰδοῖσα τόνδε κῶμον ἐπ' εὐμενεῖ τύχᾳ κοῦφα βιβῶντα O. 14.16
εἶδον γὰρ Ἀρχίλοχον βαρυλόγοις ἔχθεσιν πιαινόμενον P. 2.54
καπνωθεῖσαν πάτραν ἐπεὶ ἴδον ἐν Ἄρει P. 5.84
Ὀικλέος παῖς ἐν ἑπταπύλοις ἰδὼν υἱοὺς Θήβαις αἰνίξατο παρμένοντας αἰχμᾷ P. 8.39
πλεῖστα νικάσαντά σε καὶ τελεταῖς ὡρίαις ἐν Παλλάδος εἶδον P. 9.98
ἀπὸ Ταυγέτου πεδαυγάζων ἴδεν Λυγκεὺς δρυὸς ἐν στελέχει ἡμένους N. 10.61
Διόθεν τέ με σὺν ἀγλαίᾳ/ ἴδετε πορευθέντ' ἀοιδᾶν δεύτερον fr. 75. 8.c c. acc. cogn. ὤρυσαι θαρσέων, τόνδ' ἀνέρα δαιμονίᾳ γεγάμεν εὔχειρα, δεξιόγυιον, ὁρῶντ ἀλκάν with courage in his gaze O. 9.111 -
15 κατά
κατά (1κάν O. 8.78
)1 c. gen.,a belowτὰ δ' ἐν τᾷδε Διὸς ἀρχᾷ ἀλιτρὰ κατὰ γᾶς δικάζει τις O. 2.59
b by, over of object by which one swears. κατὰ χρυσόκερω λιβανώτου (sc. εὔχεσθαι) fr. 329.2 c. acc.,a of place.I in. atΝεμέας κατὰ κόλπον O. 9.87
καὶ πᾶσαν κάτα /Ἑλλάδ' εὑρήσσει O. 13.112
γᾶν τε καὶ πόντον κατ' ἀμαιμάκετον P. 1.14
ἥμερον ὄφρα κατ' οἶκον ὁ Φοίνιξ ὁ Τυρ σανῶν τ ἀλαλατὸς ἔχῃ P. 1.72
κατὰ λαύρας δ' ἐχθρῶν ἀπάοροι πτώσσοντι P. 8.86
ἦῤ, ὦ φίλοι, κατ' ἀμευσίπορον τρίοδον ἐδινάθην (codd.: ἀμευσιπόρους τριόδους Hermann) P. 11.38κατ' Ὄλυμπον ἄλοχος Ἥβα τελείᾳ παρὰ ματέρι βαίνοισ ἔστι N. 10.17
ὀδμὰ δ' ἐρατὸν κατὰ χῶρον κίδναται Θρ... δεξιὰν κατὰ χεῖρα πατρὸς fr. 146. 2. Θήβαν ἔτι μᾶλλον ἐπασκήσει θεῶν καὶ κατ' ἀνθρώπων ἀγυιάς fr. 194. 6.II throughout, amongκαθ' Ἕλλανας O. 1.116
O. 6.71III on, uponπατέρος Ἀθαναία κορυφὰν κατ' ἄκραν ἀνορούσαισ O. 7.36
εἴη δὲ τρίτον σωτῆρι πορσαίνοντας Ὀλυμπίῳ Αἴγιναν κάτα / σπένδειν μελιφθόγγοις ἀοιδαῖς (fort. tmesis, κατασπένδειν) I. 6.8IV along, onμακρά μοι νεῖσθαι κατ' ἀμαξιτόν P. 4.247
πατρίαν εἴπερ καθ' ὁδόν νιν εὐθυπομπὸς αἰὼν ταῖς μεγάλαις δέδωκε κόσμον Ἀθάναις N. 2.7
καί ποτ' ἐς ἑπταπύλους Θήβας ἄγαγον στρατὸν ἀνδρῶν αἰσιᾶν οὐ κατ ὀρνίχων ὁδόν N. 9.19
Θέμιν Μοῖραι ποτὶ κλίμακα σεμνὰν ἆγον Οὐλύμπου λιπαρὰν καθ' ὁδὸν fr. 30. 4. ]α κατὰ πᾶσαν ὁδόν Pae. 4.6
Ὁμήρου[ τρι]πτὸν κατ' ἀμαξιτὸν ἰόντες Πα. 7B. 11.bI in accordance with, according toἔστι δὲ καί τι θανόντεσσιν μέρος κὰν νόμον ἐρδόμενον O. 8.78
ἀγαθοὶ δὲ καὶ σοφοὶ κατὰ δαίμον' ἄνδρες ἐγένοντ O. 9.28
χρὴ δὲ κατ' αὐτὸν αἰεὶ παντὸς ὁρᾶν μέτρον P. 2.34
κατ' ἐμὰν θεραπεύων μαχανάν P. 3.109
“ βασιλευομέναν οὐ κατ' αἶσαν” P. 4.107 ὦναξ, ἑκόντι δ' εὔχομαι νόῳ κατά τιν ἁρμονίαν βλέπειν ἀμφ ἕκαστον ὅσα νέομαι (sense and construction obscure: perhaps tmesis? καταβλέπειν) P. 8.68 καὶ ζώων ἔτι νεαρὸν κατ' αἶσαν υἱὸν ἴδῃ τυχόντα στεφάνων Πυθίων befittingly P. 10.26 ἀγορὰν οὐκ ἐλεγχέεσσιν Ἀριστοκλείδας τεὰν ἐμίανε κατ' αἶσαν i. e. according to the will of the Muse N. 3.16 ( χεῖρα) τὰν Νικόμαχος κατὰ καιρὸν νεῖμ' ἁπάσαις ἁνίαις opportunely I. 2.22Ὅμηρος ὃς αὐτοῦ πᾶσαν ὀρθώσαις ἀρετὰν κατὰ ῥάβδον ἔφρασεν θεσπεσίων ἐπέων λοιποῖς ἀθύρειν I. 4.38
χρῆν μὲν κατὰ καιρὸν ἐρώτων δρέπεσθαι fr. 123. 1. εἴη καὶ ἐρᾶν καὶ ἔρωτι χαρίζεσθαι κατὰ καιρόν fr. 127. 2. κατ]ὰ καιρὸν[ ?fr. 346a. 3.II distributively. μαχαίρᾳ τάμον κατὰ μέλη limb by limb O. 1.49 ὅσσα δ' ἐπ ἀνθρώπους ἄηται μαρτύρια φθιμένων ζωῶν τε φωτῶν ἀπλέτου δόξας, ἐπέψαυσαν κατὰ πὰν τέλος in every issue I. 4.11c of time, atτὸν εἶδον κρατέοντα χερὸς ἀλκᾷ βωμὸν παρ' Ὀλύμπιον, κεῖνον κατὰ χρόνον O. 10.102
ἤλυθον κείνου γε κατὰ κλέος at the news of Jason P. 4.125d in the manner of, likeτόδε μὲν κατὰ Φοίνισσαν ἐμπολὰν μέλος πέμπεται P. 2.67
e fragg. ]γλυκὺν κατ' αὐλὸν αἰθερ[ Pae. 7.11
]κατὰ χθόν ε[ Δ. 4. h. 12. ]καθ' ἁλικίαν[ Θρ. 5. 5.3 in tmesis.κατὰ γαἶ αὐτόν τέ νιν καὶ φαιδίμας ἵππους ἔμαρψεν O. 6.14
ἔργῳ τ' οὐ κατὰ εἶδος ἐλέγχων O. 8.19
κατὰ πνοὰ δαμαλίζοι P. 5.121
[κατὰ βλέπειν P. 8.68
v. supra 2. b.α. κάτα σπένδειν I. 6.8
v. supra 2. a. γ.] κατὰ μὲν φίλα τέκν' ἔπεφνεν fr. 171. -
16 ἥμερος
ἥμερος, -α -ον ( ἅμερ- codd., hyperdorismum agnovit Schr.: v. Forssman, 41ff.)a calm, quietλίσσομαι νεῦσον, Κρονίων, ἥμερον ὄφρα κατ' οἶκον ἀλαλατὸς ἔχῃ P. 1.71
ἐκ πόνων δ, οἳ σὺν νεότατι γένωνται σύν τε δίκᾳ τελέθει πρὸς γῆρας αἰὼν ἡμέρα N. 9.44
b gentle, kindτέκτονα νωδυνίας ἥμερον γυιαρκέος Ἀσκλαπιόν P. 3.6
ὥρα πότνια, τὸν μὲν ἡμέροις ἀνάγκας χερσὶ βαστάζεις ἕτερον δὲ ἑτέραις (v. l. ἁμάρας.) N. 8.3 c. dat.,τρισολυμπιονίκαν ἐπαινέων οἶκον ἥμερον ἀστοῖς O. 13.2
c low, soft γαρυέμεν ἡμέρᾳ ὀπί (Benedictus: θαμερᾶ, θεμερᾶ codd.) N. 7.83 -
17 ἱδρύω
Aἵδρῡσα Il.15.142
, E. Ba. 1070: [tense] pf. ἵδρῡκα ([etym.] καθ-) Arist.PA 665b20:—[voice] Med., [tense] fut. , Ar.Pl. 1198: [tense] aor.ἱδρῡσάμην Hdt.6.105
, Anacr.104, Ar. Pl. 1153:—[voice] Pass., [tense] fut.ἱδρυθήσομαι D.H.Comp.6
: [tense] aor. , etc.; freq. written ἱδρύνθην in codd., as Il.3.78, Hp.Coac. 309, A.R.3.1269: [tense] pf. ἵδρῡμαι, used both in pass. and med. sense (v. sub fin.). [[pron. full] ῐ by nature, E.Ba. 1070, Ar.Fr.26 D., etc., but freq. lengthd. by position, E.Hipp. 639, Ar.Pl. 1153, etc.: [pron. full] ῡ by nature, even in ; butἵδρῠε Il.2.191
;καθίδρῠε Od.20.257
: [pron. full] ῡ in [tense] fut. and [tense] aor. 1, exc. in late Poets, as AP7.109 ( ἐν-, <D.L.>), Man.3.80 (dub.), Arch.Pap.2.570, Nonn.D.4.22: [tense] pf. [voice] Pass. , E.Heracl.19, Hel. 820, Theoc.17.21, etc.:—make to sit down, seat, ;ἵδρυσε θρόνῳ ἔνι θοῦρον Ἄρηα 15.142
, cf. Od.3.37; ; ; ἵδρυσε τὴν στρατιὴν ἐπὶ ποταμῷ encamped the army, Hdt. 4.124, cf. Th.4.104:—[voice] Pass., to be seated, sit still,τοὶ δ' ἱδρύνθησαν ἅπαντες Il.3.78
;κατ' οἶκον ἵδρυται γυνή E.Hipp. 639
; of an army, lie encamped, Hdt.4.203,al., Th.7.77, al.; Πελοπόννησος ἀσφαλέως ἱδρυμένη secure, Hdt.6.86.ά; ἐν θεῶν ἕδραισιν ὧδ' ἱδρυμένας A.Supp. 413
; ἡ στρατιὰ βεβαίως ἔδοξεν ἱδρῦσθαι seemed to have got a firm footing, Th. 8.40;ἱ. ἐπὶ τῶν ἵππων Ael.Tact.2.4
.2 settle persons in a place,εἰς τόνδε δόμον E.Alc. 841
; ἐν τοῖς ἀστοῖσιν Ἄρη ἐμφύλιον ἱ. to give a footing to, i.e. excite, intestine war, A.Eu. 862;ἱ. πολλοὺς ἐν πόλει Plu.Pomp. 28
:—[voice] Pass., to be settled, Hdt.8.73; ποῦ κλύεις νιν ἱδρῦσθαι χθονός; S. Tr.68;ἐς Κολωνὰς ἱδρυθείς Th.1.131
; ; of local diseases,πόνος ἐς στῆθος ἱδρυνθείς Hp.Coac. 309
;τὸ ἐν κεφαλῇ.. ἱδρυθὲν κακόν Th.2.49
.3 [voice] Med., establish,τινὰ ἄνακτα γῆς E.Ph. 1008
;τινὰ ἐς οἶκόν τινος Id.Hel.46
; ἱδρύσασθαι τοὺς βίους to choose settled modes of life, D.H.1.68;ἱ. οἴκησιν Pl. Smp. 195e
.4 [tense] pf. [voice] Pass. ἵδρυμαι, of places, to be situated, lie, of a city, Hdt.2.59, cf. A.Pers. 231, Pl.Lg. 745b.5 [voice] Pass., settle down, become quiet, Hp.Epid.3.17.ιέ.II set up, found, esp. in [voice] Med., dedicate temples, statues, etc., Anacr.104, Simon.140, etc.;Πανὸς ἱρόν Hdt.6.105
, cf. 1.105, al.; ; , al.; ἱδρύσασθαι [Ἑρμῆν] set up a statue of H., Ar.Pl. 1153; : also c. dat.,τὴν δαίμον' ἢν ἀνήγαγον ἐς τὴν ἀγορὰν ἄγων ἱδρύσωμαι βοΐ Id.Fr.26D.
:—[voice] Pass.,ἐξ οὗ τὸ ἱρὸν ἵδρυται Hdt.2.44
, cf. 1.172;βωμὸς -ύθη Ar.Fr. 245
; [Πλοῦτος] -υμένος Id.Pl. 1192
; at Athens, ἥρωες κατὰ πόλιν ἱδρυμένοι the heroes who had statues erected to them, Lycurg.1: [tense] pf. [voice] Pass. in med. sense, Hdt.2.42, Men.202. -
18 οἶκος
οἶκος, ὁ, (1) Haus, Wohnung; sowohl von dem regelmäßigen, festen Hause, als von der Lagerhütte des Achilleus, der Höhle des Kyklopen u. den Hütten der Landleute; auch für Heimat, Vaterland; κατ' οἴκους, zu Hause; ἐπ' οἴκου ἀναχωρεῖν, nach Hause zurückkehren; ἀπ' οἴκου εἶναι, von Hause entfernt, in der Fremde sein; αἱ κατ' οἶκον κακοπραγίαι, häusliches Ungemach. (2) ein einzelnes Zimmer im Hause, Gemach, bes. das der Frauen. Dah. auch der plur. von einem einzelnen Hause, das mehrere Zimmer in sich faßt; bes. von den Palästen der Könige. Auch Aufenthalt sowohl zahmer als wilder Tiere: Stall, Käfig, Lager, Bau. (3) auch die ganze Hauswirtschaft, Haus u. Hof, Vermögen, Hausstand; im Ggstz gegen das eigentliche Haus, οἰκία, das ganze Vermögen. (4) Haus, Familie, Geschlecht. (5) Bei den Astrologen das Zeichen des Tierkreises, in welchem ein Planet regiert -
19 δημόσιος
δημόσιος, ία, ιον (Hdt., Aristoph.+; ins, pap; EpArist 81; Jos., Bell. 5, 518 al.; TestJud 23:2; Just., Tat., Ath.)① pert. to belonging to the state, public, ἐν τηρήσει δ. in the public prison (loanw. in rabb. דֵּימוֹסִין, public jail) Ac 5:18 (but s. 2). ὁδός a public road (oft. pap) Hv 4, 1, 2.② pert. to being able to be known by the general public, in the open, public, δημοσίᾳ as adv. publicly (Epict. 3, 4, 1; 3, 22, 2; Vett. Val. 71, 22; SIG 1173, 9; 13; 18; often in pap, e.g. BGU 1086 II, 3; 2 Macc 6:10; 3 Macc 2:27; 4:7; Jos., Bell. 2, 455; Just., A II, 3, 2; 12, 5; Tat. 18, 3; 25, 1; 26, 3) Ac 16:37 (cp. SIG2 680, 3 μαστιγοῦσθαι δημοσίᾳ); 18:28 (as opposed to κατʼ οἰκόν ‘house by house’, s. cod. E); 20:20 (w. κατʼ οἰκούς). This adv. use is preferred Beg. IV 57 et al. for Ac 5:18: ‘publicly put them in custody’, but it is to be noted that the other passages in Ac explictly refer to someth. taking place within public view, whereas Ac 5:19 clearly indicates that the guarding cited vs. 18 is done in special quarters.—DELG. M-M. -
20 πλουτέω
πλουτέω, reich, wohlhabend sein, τάχα σε ζηλώσει ἀεργὸς πλουτεῠντα, Hes. O. 315; Pind. P. 2, 56; πλούτει κατ' οἶκον μέγα, Soph. Ant. 1168; Eur. oft, wie Ar.; πλουτεῖν ἀπὸ τῶν κοινῶν, sich vom Staatsgute bereichert haben, Plut. 569, wie ἔκ τινος, Dem. 21, 189; auch πλουτεῖν πλοῠτον, Luc. Prom. 15; Ggstz ἀπορέω, Plat. Conv. 203 e; οἱ πλουτοῦντες Gegensatz von πενόμενοι, Polit. 293 a; sprichwörtl. ὄναρ δὴ ἐπλουτήσαμεν, Theaet. 208 b; Lys. 218 c; übh. Ueberfluß woran haben, τινός, z. B. πόνου, Aesch. frg. bei B. A. 351, 6; οὗ δεῖ τὸν εὐδαίμονα πλουτεῖν, Plat. Rep. VII, 521 a.
См. также в других словарях:
έρευνα — (Νομ.). Ανακριτική πράξη, η οποία κατά τον ΚΠΔ αποβλέπει στη βεβαίωση ενός κακουργήματος ή πλημμελήματος, στην ανακάλυψη των δραστών ή στη διαπίστωση και αποκατάσταση της ζημίας που προκάλεσε η διάπραξη ενός τέτοιου αδικήματος. Η έ. επιτρέπεται… … Dictionary of Greek
Μυανμάρ — Κράτος της νοτιανατολικής Ασίας. Συνορεύει Β και ΒΑ με την Κίνα, Α με το Λάος και την Ταϊλάνδη και Δ με το Μπανγκλαντές και την Ινδία. Βρέχεται Ν από τη Θάλασσα Ανταμάν και ΝΔ από τον Kόλπο της Βεγγάλης.Aπό εδαφική άποψη, η Μ. ή Bιρμανία… … Dictionary of Greek
οίκος — ο (ΑΜ οἶκος) 1. οικία, σπίτι (α. «έγινε κατ οίκον έρευνα» έγινε στο σπίτι κάποιου έρευνα από αστυνομικές αρχές β. «ἐγερθεὶς ἆρόν σου τὴν κλίνην καὶ ὕπαγε εἰς τὸν οἶκόν σου», ΚΔ) 2. γένος, γενιά, οικογένεια (α. «ο οίκος τών Κομνηνών» β.… … Dictionary of Greek
Λεσότο — Κράτος της νότιας Αφρικής. Περικλείεται από τη Νοτιοαφρικανική Δημοκρατία.Το Λ. βρίσκεται στο υψηλότερο ορεινό σημείο της νότιας Αφρικής· βρετανικό προτεκτοράτο έως τις 4 Οκτωβρίου 1966 με την ονομασία Mπασουτολάνδη, η χώρα αυτή οφείλει την… … Dictionary of Greek
Ινδονησία — Επίσημη ονομασία: Δημοκρατία της Ινδονησίας Έκταση: 1.919.440 τ. χλμ. Πληθυσμός: 228.437.870 κάτ. (2001) Πρωτεύουσα: Τζακάρτα (8.389.443 κάτ. το 2001)Νησιωτικό κράτος της νοτιοανατολικής Ασίας. Έχει χερσαία σύνορα (σε διαφορετικά νησιά) με τη… … Dictionary of Greek
Iglesia — Para otros usos de este término, véase Iglesia (desambiguación). Columna de Marciano, en Estambul, donde está dibujado un lábaro Contenido 1 … Wikipedia Español
περιορισμός — ο, ΝΜΑ [περιορίζω] 1. το να περιορίζεται κανείς ή κάτι, να περικλείεται σε όρια 2. το να επιβάλλεται σε κάποιον να παραμένει σε ορισμένο χώρο, η απαγόρευση ελεύθερης μετακίνησης νεοελλ. 1. στρ. η ελαφρότερη από τις στρατιωτικές πειθαρχικές ποινές … Dictionary of Greek
Μαδαγασκάρη — Νησιωτικό κράτος του Ινδικού ωκεανού που χωρίζεται από τη νοτιοανατολική ακτή της Αφρικής με τον πορθμό της Μοζαμβίκης.H M. αποτελείται από το ομώνυμο νησί –που είναι το τέταρτο μεγαλύτερο νησί του κόσμου μετά τη Γροιλανδία, τη Nέα Γουινέα και τη … Dictionary of Greek
Ρωσία — H Pωσική Oμοσπονδία αποτελεί το μεγαλύτερο σε έκταση κράτος της γης. Tα σύνορά της ξεκινούν από την Eυρώπη, καλύπτουν όλη την Aσία και φτάνουν στην Άπω Aνατολή. Bόρεια και ανατολικά βρέχεται από τον Aρκτικό και τον Eιρηνικό Ωκεανό και στα δυτικά… … Dictionary of Greek
Καμπότζη — Επίσημη ονομασία: Βασίλειο της Καμπότζης Έκταση: 181.040 τ. χλμ. Πληθυσμός: 12.775.324 (2002) Πρωτεύουσα: Πνομ Πενχ (999.804 κάτ. το 1998)Κράτος της νοτιοανατολικής Ασίας, στη χερσόνησο της Ινδοκίνας. Συνορεύει στα Δ και στα ΒΔ με την Ταϊλάνδη,… … Dictionary of Greek
Νίγηρ — Κράτος της δυτικής Αφρικής. Συνορεύει Β με την Aλγερία και με τη Λιβύη, Δ με το Mάλι και με την Mπουρκίνα Φάσο, Ν με το Μπενίν και με τη Νιγηρία, Α με το Tσαντ.Tυπικό παράδειγμα χώρας που έχει δημιουργηθεί τεχνητά από τον αποικιακό διαμελισμό, η… … Dictionary of Greek